×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Zespół alergii jamy ustnej u dzieci

Dr med. Urszula Jedynak-Wąsowicz
Klinika Chorób Dzieci UJ CM w Krakowie

Co to jest zespół alergii jamy ustnej i jakie są jego przyczyny?

Zespół alergii jamy ustnej jest spowodowany reakcją krzyżową między alergenami pyłków roślin a alergenami występującymi w surowych warzywach i owocach. Dziecko z alergią na pyłki roślin może odczuwać pieczenie, drętwienie i/lub swędzenie w jamie ustnej po zjedzeniu surowych warzyw lub owoców. Dzieje się tak, ponieważ alergeny pyłków roślin mają zbliżoną strukturę do alergenów zawartych w niektórych surowych warzywach i owocach. Układ immunologiczny dziecka rozpoznaje te białka jako takie same, co powoduje wystąpienie objawów reakcji alergicznej w miejscu kontaktu z alergenem, czyli w ustach, gardle.

Poniżej zestawiono najczęstsze reakcje krzyżowe między pyłkami poszczególnych roślin a warzywami i owocami.

  • Pyłki brzozy mogą powodować reakcję krzyżową z następującymi pokarmami: jabłko, marchew, seler, gruszka, brzoskwinia, śliwka, czereśnia, wiśnia, orzechy laskowe, surowe ziemniaki.
  • Pyłki traw mogą powodować reakcję krzyżową z następującymi pokarmami: melon, arbuz, pomarańcza, pomidor, orzeszki ziemne, białe ziemniaki.
  • Pyłki bylicy mogą powodować reakcję krzyżową z następującymi pokarmami: jabłko i inne owoce pestkowe, marchew, seler, anyż, curry, mango, kiwi.
  • Zdarza się, że u dzieci uczulonych na gumę lateksową występują objawy reakcji krzyżowych z owocami takimi jak kiwi, banan, awokado, mango, melon, pomidor.

Jak często występuje zespół alergii jamy ustnej?

Zespół alergii jamy ustnej występuje przede wszystkim u dzieci starszych, młodzieży i młodych osób dorosłych; bardzo rzadko u małych dzieci. Objawy zespołu alergii jamy ustnej występują u około 40% osób z uczuleniem na pyłki roślin, najczęściej brzozy, traw lub bylicy.

Jak się objawia zespół alergii jamy ustnej?

Należy podkreślić, że nie wszystkie osoby z alergią na pyłki roślin mają objawy zespołu alergii jamy ustnej. Objawy pojawiają się w ciągu kilku minut po kontakcie błony śluzowej jamy ustnej z surowym warzywem lub owocem. Najczęściej jest to swędzenie i mrowienie warg, języka, podniebienia i gardła; może się pojawić obrzęk warg i języka oraz uczucie ściskania w gardle. W wyjątkowych przypadkach u tych osób występuje obrzęk krtani lub uogólniona reakcja alergiczna, np. wstrząs anafilaktyczny.

Objawy zwykle szybko ustępują bez konieczności podawania leków po przełknięciu pokarmu lub usunięciu go z ust. Dzieci z zespołem alergii jamy ustnej najczęściej tolerują te same warzywa lub owoce w postaci gotowanej lub pieczonej, ponieważ białka (alergeny) pod wpływem wysokiej temperatury ulegają zniszczeniu. Nasilenie objawów związane jest również z sezonem pylenia.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów zespołu alergii jamy ustnej?

Jeśli podejrzewasz u swojego dziecka zespół alergii jamy ustnej (ponieważ obserwujesz powyżej opisane objawy po zjedzeniu surowych warzyw lub owoców), to do czasu wizyty u lekarza wycofaj z diety dziecka te produkty. Pamiętaj, że może je spożywać w postaci ugotowanej lub upieczonej (jeśli podobne objawy nie występowały po zjedzeniu tych produktów przetworzonych w ten sposób).

Wizyta u alergologa nie musi być pilna, ale powinna się odbyć w ciągu najbliższych kilku tygodni.

Jeśli natomiast objawy nie ograniczają się tylko do jamy ustnej, ale obserwujesz np. obrzęki wokół oczu, pokrzywkę na twarzy, kaszel lub trudności z oddychaniem, to oznacza to zagrożenie wystąpieniem anafilaksji (ostrej reakcji alergicznej zagrażającej życiu) i wtedy należy niezwłocznie zgłosić się z dzieckiem do lekarza rodzinnego lub alergologa.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie zespołu alergii jamy ustnej?

Rozpoznanie zespołu alergii jamy ustnej opiera się przede wszystkim na potwierdzonym występowaniu alergii na pyłki oraz obecności charakterystycznych objawów po zjedzeniu surowych warzyw lub owoców. W celu potwierdzenia alergii lekarz zada Ci kilka pytań dotyczących Twojego dziecka i może zalecić wykonanie u niego punktowych testów skórnych (bezpośrednio z użyciem surowych warzyw i owocami owoców). Jeśli dziecko jest uczulone, to w trakcie testu już po kilku minutach pojawi się na skórze swędzący bąbel, który zniknie w ciągu godziny.

Nie ma potrzeby wykonywania badań z krwi.

Jeśli wcześniej nie wykonywano u Twojego dziecka testów skórnych z pyłkami roślin, lekarz może dodatkowo zlecić wykonanie takich testów.

Jakie są metody leczenia zespołu alergii jamy ustnej?

Leczenie zespołu alergii jamy ustnej polega na wyeliminowaniu z diety surowych warzyw i owoców, po których pojawiają się objawy. Twoje dziecko może je jeść w postaci ugotowanej lub pieczonej (wysoka temperatura niszczy strukturę alergenu, dlatego nie powoduje on reakcji alergicznej). Przy łagodnych objawach czasem wystarczające jest obranie owoców lub warzyw ze skórki lub podgrzewanie w kuchence mikrofalowej przez około 10 sekund.

Jeśli jednak u Twojego dziecka wystąpiła poważniejsza reakcja, tzn. pojawiła się pokrzywka na ciele, trudności z połykaniem lub oddychaniem, to nie może ono spożywać tych warzyw lub owoców w żadnej postaci.

Co należy zrobić w chwili, gdy u Twojego dziecka wystąpią objawy alergii jamy ustnej: usuń mu z ust pokarm i poproś o dokładne przepłukanie ust wodą; możesz użyć ciepłej wody (nie gorącej), która unieszkodliwi resztki alergenu w jamie ustnej. Objawy powinny ustąpić po kilku lub kilkunastu minutach.

Jeżeli wystąpią poważne objawy, takie jak trudności w oddychaniu, uczucie ściskania w gardle, chrypka, trudności w połykaniu – natychmiast zadzwoń po pogotowie ratunkowe. Jeśli Twoje dziecko miało zleconą przez lekarza adrenalinę w ampułkostrzykawce lub wstrzykiwaczu i posiadasz ten preparat, podaj lek dziecku i zadzwoń po pogotowie ratunkowe.

Czy jest możliwe całkowite wyleczenie?

Obecnie nie ma metod pozwalających na całkowite skuteczne wyleczenie zespołu alergii jamy ustnej. Można jedynie łagodzić objawy w razie ich wystąpienia.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na zespół alergii jamy ustnej?

Nie są znane skuteczne metody zapobiegania wystąpieniu zespołu alergii jamy ustnej. Jeżeli u Twojego dziecka wystąpiły jego objawy, konieczne jest unikanie spożywania pokarmów, które je wywołały. U dzieci uczulonych na pyłki roślin zaleca się wczesne rozpoczęcie immunoterapii swoistej, zanim wystąpi zespół alergii jamy ustnej.

23.11.2016
Zobacz także
  • Alergiczny wyprysk kontaktowy u dzieci
  • Pokrzywka u dzieci
  • Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dzieci
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta