×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Opóźnione dojrzewanie płciowe

Co to jest opóźnione dojrzewanie płciowe i jakie są jego przyczyny?

O opóźnionym dojrzewaniu mówi się, jeżeli jego pierwsze objawy nie występują u dziewcząt po 13. roku życia, a u chłopców po 14. roku życia.

Najczęstszą przyczyną opóźnionego dojrzewania jest konstytucjonalne lub rodzinne opóźnienie wzrastania i dojrzewania, które dotyczy częściej chłopców. Wzrost pacjenta mieści się w dolnych granicach lub nieco poniżej normy dla wieku.

Przyczyną braku dojrzewania (hipogonadyzmu) w odpowiednim wieku może być również zaburzenie funkcji przysadki, gruczołu położonego w środkowej części mózgu i wydzielającego substancje (gonadotropiny) pobudzające gruczoły płciowe do produkcji odpowiednich hormonów. Guzy tej okolicy mogą naciekać lub uciskać przysadkę.

Powodem braku cech dojrzewania może być również uszkodzenie lub niedorozwój gonad (jąder lub jajników). Opóźnione dojrzewanie może także wynikać z zaburzeń chromosomalnych. U dziewcząt najczęstszą przyczyną hipogonadyzmu jest pierwotna dysgenezja gonad występująca w zespole Tunera. U dziewcząt z tym zespołem brak jest jednego chromosomu płciowego. U chłopców hipogonadyzm jest najczęściej cechą zespołu Klinefeltera, w którym występuje nadmiar chromosomów płciowych.

Jak często występuje opóźnione dojrzewanie płciowe?

Rodzinnie uwarunkowane późne dojrzewanie jest dość częstą cechą. Zespół Turnera u dziewczynek występuje u ok. 1 dziewczynki na 5000 urodzonych, a zespół Klinefeltera u 1 na 3000 urodzonych chłopców. Inne przyczyny hipogonadyzmu są jeszcze rzadsze.

Jak się objawia opóźnione dojrzewanie płciowe?

W 13. roku życia u dziewcząt nie pojawia się powiększenie gruczołów piersiowych lub w 14. roku życia u chłopców nie dochodzi do powiększenia objętości jąder powyżej 4 ml.

Co robić w razie pojawienia się objawów?

Poprosić lekarza rodzinnego o skierowanie do poradni endokrynologicznej dla dzieci.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Lekarz musi dokładnie zbadać dziecko pod kątem objawów dojrzewania i określić je, posługując się skalą Tannera. U chłopców przy badaniu jąder posługuje się tzw. orchidometrem, który pozwala na określenie ich objętości. Zwykle zleca również wykonanie RTG dłoni i nadgarstka w celu zbadania dojrzewania kośćca. Badania hormonalne polegają na pobraniu krwi i oznaczenie stężenia gonadotropin (LHi FSH) , estradiolu, testosteronu i prolaktyny. Przy podejrzeniu zmian guzowatych należy wykonać rezonans magnetyczny mózgu . U dziewcząt niezbędne jest USG macicy i jajników. Podejrzenie zespołu Turnera lub Klinefeltera wymaga oznaczenia chromosomów płciowych.

Należy podkreślić, że mimo wielu możliwości diagnostycznych często trudno jest jednoznacznie stwierdzić, czy jest to późne, lecz fizjologiczne dojrzewanie, czy też występuje trwały brak hormonów przysadkowych. Postawienie ostatecznej diagnozy wymaga na ogół wielomiesięcznej obserwacji.

Jakie są sposoby leczenia?

Konstytucjonalne opóźnienie wzrastania i dojrzewania nie wymaga leczenia, lecz zapewnienia pacjenta, że proces dojrzewania będzie przebiegał prawidłowo, chociaż z opóźnieniem. U chłopców, u których brak cech dojrzewania w połączeniu z niskorosłością jest istotnym problemem psychologicznym, stosuje się przez kilka miesięcy małe dawki testosteronu o przedłużonym działaniu w celu przyspieszenia dojrzewania i uzyskania fizjologicznego skoku wzrostowego. U dziewcząt stosuje się w tym samym celu małe dawki estrogenów.

Trwały brak cech dojrzewania spowodowany niedorozwojem lub uszkodzeniem gonad bądź uszkodzeniem przysadki wymaga stałej terapii substytucyjnej hormonami płciowymi. U dziewcząt należy zawsze rozpoczynać leczenie od bardzo małych dawek estrogenów, najlepiej podawanych przezskórnie w plastrach. Stopniowe zwiększanie dawki w przeciągu 8–12 miesięcy powinno doprowadzić do rozwoju gruczołów piersiowych i wykształcenia kobiecej sylwetki. Pojawienie się krwawienia z macicy jest wskazaniem do włączenia dodatkowo progesteronu w drugiej fazie cyklu miesiączkowego.

U chłopców w tym samym celu stosuje się testosteron o przedłużonym działaniu.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Wrodzone lub nabyte uszkodzenie przysadki lub gonad jest niestety cecha trwałą i wymaga stałego podawania hormonów płciowych. Pozwala to na uzyskanie pełnego rozwoju zewnętrznych cech charakterystycznych dla danej płci. U dziewcząt (przy zachowanej macicy) występują regularne krwawienia miesiączkowe, jednak rokowanie co do posiadania potomstwa jest niepewne. U chłopców można uzyskać pełną sprawność seksualną, jednak pełny rozwój jąder i uzyskanie przez nie zdolności do produkcji plemników jest trudne i nie gwarantuje płodności.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Leczenie wymaga stałej okresowej kontroli u endokrynologa, a dziewczęta powinny być pod opieką ginekologiczną.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Choroby te nie są od nas zależne i nie można im zapobiec.


23.11.2016
Zobacz także
  • Rozwój emocjonalny i społeczny małego dziecka. Budowanie relacji matka-dziecko
  • Przedwczesne dojrzewanie płciowe
  • Niskorosłość
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta