Nadczynność tarczycy to zespół objawów klinicznych, zależnych od działania na receptory tkanek docelowych nadmiaru hormonów tarczycowych.
Nadczynność tarczycy można podzielić na:
1. Pierwotną – przyczyny: choroba Gravesa i Basedowa, guzki tarczycy, zapalenie tarczycy, podaż egzogennych hormonów tarczycowych, nadmierna podaż jodu (↑fT4, ↑fT3, ↓TSH)
Wtórną – bardzo rzadka, przyczyny: gruczolaki przysadki, oporność tkanek docelowych na hormony tarczycy (↑fT4, ↑fT3, ↑/N TSH,)2. Ze względu na obraz kliniczny:
Subkliniczną – (fT4, fT3 – norma, ↓TSH), w większości bezobjawowa
Jawną – pełny obraz kliniczny i hormonalny nadczynności tarczycy
Przełom tarczycowy – nagłe, zagrażające życiu zaostrzenie kliniczne nadczynności tarczycy, w którym tolerancja organizmu na nadmiar hormonów tarczycowych uległa wyczerpaniu.
Jakie są objawy nadczynności tarczycy?
Istotą zaburzeń metabolicznych towarzyszących nadczynności tarczycy jest zwiększenie przemiany materii i bezproduktywne spalanie substancji odżywczych z wytworzeniem nadmiaru energii cieplnej.
Układ nerwowy i mięśniowy:
- nadmierna ruchliwość dziecka
- labilność emocjonalna, lękliwość, zaburzenia snu
- pogorszenie zdolności koncentracji i uwagi
- trudności w chodzeniu po schodach
Skóra:
- ciepła, wilgotna, żywy dermografizm (linijne zaczerwienienie po „przejechaniu” po skórze, np. palcem)
- wysypki pokrzywkowe, świąd
- nadmierne wypadanie włosów
Zmiany oczne:
- zaczerwienienie, podrażnienie
- nadmierne rozwarcie szpar powiekowych z opóźnieniem ruchu górnej powieki – obraz przerażonych, „rybich oczu”
- orbitopatia tarczycowa (wytrzeszcz) – zespół objawów ocznych wywołany zapaleniem immunologicznym tkanek miękkich oczodołu – leczenie trudne, długotrwałe, dlatego też, powinno być prowadzone w ośrodkach specjalistycznych
Układ sercowo-naczyniowy:
- zwiększenie objętości krwi krążącej i szybkości krążenia
- przyspieszone bicie serca (tachykardia)
- podwyższenie skurczowego ciśnienia tętniczego krwi przy obniżeniu rozkurczowego
Układ pokarmowy:
- wzmożenie perystaltyki jelit – luźne stolce
- powiększenie wątroby z uszkodzeniem jej miąższu i wystąpieniem żółtaczki
Układ kostny:
- zwiększenie obrotu kostnego i zaburzenia mineralizacji kości
Układ endokrynny:
- u dziewcząt przed okresem pokwitania – opóźnienie wystąpienia pierwszej miesiączki
- u dziewcząt miesiączkujących – cykle miesięczne ulegają wydłużeniu lub skróceniu.
Diagnostyka nadczynności tarczycy
- Oznaczanie stężenia TSH, ft4, ft3
- Oznaczanie swoistych przeciwciał przeciwtarczycowych: przeciwko receptorowi TSH – TRab, przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO)
- Badanie palpacyjne i ultrasonograficzne tarczycy
Leczenie nadczynności tarczycy
Powinno być wdrożone jak najszybciej i odbywać się pod kontrolą endokrynologa. Przy nasilonych objawach wskazana jest hospitalizacja. Możliwe są trzy metody leczenia:
- farmakologiczne - długotrwałe przyjmowanie leków przeciwtarczycowych tzw. tyreostatyków (tiamazol), które hamują produkcję hormonów tarczycy, ale nie wpływają na wydzielanie już wyprodukowanych hormonów, stąd efekty ich działania widoczne są po ok. 1–3 tygodniach. Leki te mają różne działania niepożądane, z których najgroźniejsze to możliwość uszkodzenia szpiku kostnego i wątroby
- leczenie promieniotwórczym izotopem jodu (J 131), tzw. radiojodem - jednorazowe podanie substancji promieniotwórczej, która ma spowodować zmniejszenie produkcji hormonów tarczycy i zmniejszenie wielkości gruczołu
- leczenie operacyjne - niecałkowite, częściowe usunięcie tarczycy w celu zmniejszenia ilości tkanki tarczycowej produkującej hormony lub usunięcia nadczynnych guzków
Niezależnie od sposobu terapii dziecko z nadczynnością tarczycy wymaga okresowej kontroli endokrynologicznej przez całe życie.
