Choroba krwotoczna noworodków

Co to jest choroba krwotoczna noworodków?

Choroba krwotoczna noworodków to nabyta osoczowa skaza krwotoczna wywołana niedoborem witaminy K. Krwawienie jest wynikiem niedoboru czynników krzepnięcia zależnych od tej witaminy. Choroba może się pojawić już w pierwszej dobie życia noworodka; typowo objawy występują pomiędzy 2. a 7. dobą życia. Groźna postać, ze względu na ciężki przebieg kliniczny, może wystąpić między 2. a 26. tygodniem życia.

Czy choroba krwotoczna noworodków występuje często?

Wczesne postaci choroby występują rzadko i zwykle u noworodków (ok. 1%), które nie otrzymały profilaktycznej dawki witaminy K. Do grupy ryzyka należą noworodki, których matki w czasie ciąży były leczone niektórymi lekami przeciwpadaczkowymi (barbiturany, fenytoina), lekami przeciwbakteryjnymi (cefalosporyny, ryfampicyna, izoniazyd) lub antagonistami witaminy K (leki przeciwzakrzepowe). Postać późną obserwuje się rzadko (3–5 przypadków/100 000 urodzeń), ale ma ona ciężki przebieg i może się nawet wiązać ze zgonem dziecka lub trwałym uszkodzeniem jego mózgu w wyniku krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego.

Co robić, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na chorobę krwotoczną noworodków?

Zarząd Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego w 2016 roku zarekomendował następujące zasady zapobiegania krwawieniom z niedoboru witaminy K u noworodków i niemowląt:

1. Każdy noworodek po urodzeniu powinien otrzymać witaminę K, dawkę i dzień podania należy odpowiednio udokumentować.
2. Zdrowy noworodek urodzony o czasie powinien otrzymać po urodzeniu 1 mg witaminy K₁ domięśniowo lub 2 mg droga doustnie. Preferuje się podanie domięśniowe, a podanie doustne stosuje sie tylko wówczas, gdy rodzice nie wyrażają zgody na podanie domięśniowe.
3. Droga doustna nie jest odpowiednia dla noworodków urodzonych przedwcześnie, z cholestazą, zaburzeniami wchłaniania jelitowego, w stanie zdrowia uniemożliwiającym podanie leku doustnie lub tych, których matka otrzymywała leki wchodzące w interakcję z metabolizmem witaminy K. W razie doustnego podania witaminy K po urodzeniu koniecznie należy podać kolejne dawki doustne (2 mg w 4.–6. dniu życia i 4.–6. tygodniu życia lub 1 mg raz na tydzień do ukończenia 3. miesiąca życia).
4. U noworodków urodzonych przedwcześnie zaleca się podanie wit. K₁ wyłącznie domięśniowo jednorazowo po urodzeniu w dawkach zależnych od masy ciała (o dawkowaniu decyduje lekarz).

Jakie są objawy choroby krwotocznej noworodków?

Typowymi objawami choroby są krwawienie z przewodu pokarmowego w postaci krwawych wymiotów i/lub czarnych, smolistych stolców. Innym objawem jest krwawienie z kikuta pępowiny lub zagrażające życiu wylewy krwi do ośrodkowego układu nerwowego. Krwawienie z dróg rodnych u noworodków płci żeńskiej w pierwszych dobach życia nie powinno być mylone z objawami skazy krwotocznej. Jest to objaw prawidłowy, wynikający z działania hormonów matki, których poziom u dziecka uległ zmniejszeniu w wyniku porodu (pseudomenstruacja). Krwawienie to ustępuje samoistnie.

Co robić w przypadku wystąpienia takich objawów?

W przypadku pojawienia się krwi w stolcu noworodka lub niemowlęcia, należy zgłosić ten fakt lekarzowi, który zleci wykonanie odpowiednich badań (czas protrombinowy [PT]). W przypadku jego znacznego wydłużenia (>26 s) lub nasilonych objawów krwawienia dziecko zostanie skierowane do szpitala w celu podania osoczowych czynników krzepnięcia dożylnie.

Jakie są sposoby leczenia choroby krwotocznej noworodków?

Głównym celem postępowania jest zapobieganie poprzez rutynowe podawanie witaminy K (p. wyżej).

Należy pamiętać, że przed planowanym zabiegiem chirurgicznym, wszystkie niemowlęta do 12. miesiąca życia muszą otrzymać dodatkowo 1 mg witaminy K domięśniowo.

W przypadku nasilonego krwawienia konieczne jest podanie osoczowych czynników krzepnięcia drogą dożylną.

Czy chorobę krwotoczną noworodków można wyleczyć?

Profilaktyczne podawanie witaminy K praktycznie eliminuje ryzyko wystąpienia tej choroby.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Po zakończeniu profilaktycznego podawania witaminy K, prawidłowe odżywianie eliminuje możliwość wystąpienia niedoboru tej witaminy. Należy pamiętać, że u chorych z zaburzeniami funkcji wątroby lub wchłaniania jelitowego, profilaktyczne podawanie witaminy K należy prowadzić przez całe życie.

Czy choroba krwotoczna noworodków występuje rodzinnie?

Choroba krwotoczna noworodków jest nabytą skazą krwotoczną i nie występuje rodzinnie.

Data aktualizacji: 26.10.2018