×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Zapalenia spojówek u dzieci

prof. dr hab. med. Marek Prost
Centrum Okulistyki Dziecięcej w Warszawie

Zapalenia spojówki są jedną z najczęstszych zmian chorobowych narządu wzroku u dzieci.

Przeprowadzone w ostatnim czasie w 9 krajach Europy Środkowej i Wschodniej badania epidemiologiczne wykazały, że dzieci z tą chorobą stanowią 14,7% chorych zgłaszających się do lekarza okulisty i 5,7% pacjentów przyjmowanych przez lekarzy rodzinnych i pediatrów. W Polsce chorzy ci stanowią 12% pacjentów w poradniach chorób oczu, 8% chorych zgłaszających się do lekarzy ogólnych i 5% do pediatrów. Najczęstszą przyczyną zapalenia spojówek są bakterie i choroby alergiczne. Inne mikroorganizmy, takie jak wirusy, chlamydie czy pierwotniaki, o wiele rzadziej wywołują stany zapalne.

Zapalenia spojówek u noworodków

Zapalenia spojówek u noworodków wymagają osobnego omówienia, ponieważ w przeciwieństwie do stanów zapalnych u starszych dzieci towarzyszą im niekiedy inne powikłania, zarówno miejscowe (w narządzie wzroku), jak i ogólne. Aby dziecko mogło zachować możliwość widzenia, ważne jest wczesne rozpoznanie i leczenie tych zapaleń. Zapalenia spojówek u noworodków mogą bowiem powodować zmiany w rogówce (zapalenia i owrzodzenia rogówki, przebicie [perforacja] rogówki) i w konsekwencji prowadzić do pogorszenia widzenia (czasami nawet do obuocznej ślepoty). Poza tym wielu stanom zapalnych spojówek u noworodków mogą towarzyszyć inne zmiany w gałce ocznej (zaćma, zapalenia naczyniówki i siatkówki) oraz ogólne (zapalenie płuc, ucha, opon mózgowo-rdzeniowych czy stawów oraz posocznica), które wymagają odpowiedniej diagnostyki i leczenia, zazwyczaj wspólnie z pediatrą i ewentualnie lekarzami innych specjalności. Większość z nich to choroby przenoszone drogą płciową (rzeżączka, opryszczka, zakażenia chlamydiami) i dlatego wymaga badania otoczenia dziecka (matka, ojciec, rodzeństwo). Do zakażenia spojówek noworodka dochodzi najczęściej przy porodzie w trakcie przejścia płodu przez drogi rodne matki.

Objawy kliniczne i leczenie zapaleń spojówek u noworodków przedstawiono w tabeli 1.

 

Chemiczne zapalenie spojówek
Zapalenie spojówek wywołane przez dwoinkę rzeżączki
Zapalenie spojówek wywołane przez wirusa opryszczki zwykłej
Bakteryjne zapalenie spojówek u noworodków
Zapalenie spojówek wywołane przez chlamydie
Bakteryjne zapalenie spojówek spowodowane niedrożnością przewodu nosowo-łzowego

 

 

Chemiczne zapalenie spojówek

 

Co to jest i jakie są przyczyny?

Jest to zapalenie spojówek spowodowane profilaktycznym podawaniem po porodzie kropli do oczu, mających zapobiec rozwojowi zapalenia spojówek wywołanego przez dwoinkę rzeżączki, chlamydie lub wirusy (tzw. zabieg Credego). Najczęściej dochodzi do niego po zastosowaniu 1% azotanu srebra.

Jak często występuje?

Ze względu na dużą wrażliwość spojówki w pierwszym dniu życia dziecka chemiczne zapalenie spojówki może występować dość często.

Jak się objawia?

Objawem jest małe przekrwienie spojówek i niewielka wydzielina surowicza (podobna do łez).

Co robić w razie wystąpienia objawów?

Zapalenie cofa się samoistnie po 2–3 dniach.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Objawy zapalenia chemicznego spojówek są dość charakterystyczne i wystarczy tylko badanie przedniego odcinka oka.

Jakie są sposoby leczenia?

Ponieważ zapalenie cofa się samoistnie po 2–3 dniach i powoduje tylko łagodne podrażnienie spojówki, leczenie nie jest konieczne.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Po 2–3 dniach dochodzi do całkowitego samoistnego wyleczenia.

Co robić po zakończeniu leczenia?

Nie ma konieczności podejmowania innych działań.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

W profilaktyce zapaleń spojówki i rogówki u noworodków najlepiej stosować 2,5% jodopowidon (powidon jodyny), który jest o wiele skuteczniejszy (silnie hamuje rozwój zarówno większości bakterii, jak i chlamydii i wirusów) i powoduje mniej podrażnień niż azotan srebra.

Zapalenie spojówek wywołane przez dwoinkę rzeżączki

Co to jest i jakie są przyczyny?

Jest to bakteryjne zapalenie spojówek wywołane przez dwoinkę rzeżączki. Do zakażenia dochodzi przy porodzie w trakcie przejścia płodu przez drogi rodne matki chorej na rzeżączkę. Powoduje ono bardzo ciężkie zapalenie spojówek i rogówki, które może prowadzić do ślepoty dziecka.

Jak często występuje?

Obecnie występuje bardzo rzadko (w Polsce odnotowuje się nie więcej niż 1 przypadek rocznie). Jest to wynik prowadzonej od wielu lat kampanii leczenia chorób przenoszonych drogą płciową i polepszającej się opieki nad ciężarną.

Jak się objawia?

Objawy choroby pojawiają się w 2.–4. dniu życia i są charakterystyczne:

  • bardzo duży obrzęk powiek uniemożliwiający otwarcie oczu,
  • obfita, „tryskająca” z oka przy otwarciu powiek zielonkawa wydzielina ropna,
  • znaczne przekrwienie spojówek,
  • rozległe nacieki (owrzodzenia) w rogówce,
  • bardzo szybka progresja choroby.
Ryc. 1. Rzeżączkowe zapalenie spojówek. Widoczny bardzo duży obrzęk powiek uniemożliwiający otwarcie oczu oraz bardzo obfita wydzielina ropna.

Nieleczone rzeżączkowe zapalenie spojówek prowadzi zazwyczaj do przebicia (perforacji) rogówki i zapalenia wnętrza gałki ocznej. Choroba powoduje niekiedy poważne zmiany ogólne (posocznica, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie stawów), które mogą stanowić zagrożenie dla życia dziecka (ryc. 1).

Co robić w razie wystąpienia objawów?

O ile matka z noworodkiem nie przebywają na oddziale położniczym, to w razie wystąpienia opisanych objawów należy natychmiast zgłosić się na najbliższy oddział okulistyczny.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Lekarz okulista stawia diagnozę na podstawie:

  • występowania ciężkiego i szybko postępującego ropnego zapalenia powiek i spojówek u 2–4-dniowego noworodka,
  • wyników badań bakteriologicznych (badania bezpośrednie i posiewy z antybiogramem) wymazów ze spojówek potwierdzających obecność dwoinki rzeżączki.

Jakie są sposoby leczenia?

Leczenie odbywa się w warunkach szpitalnych. Należy niezwłocznie rozpocząć dożylne lub domięśniowe podawanie antybiotyku. Najczęściej stosuje się cefalosporyny (ceftriakson lub cefiksym) lub fluorochinolony (cyprofloksacyna). Co godzinę konieczne jest podawanie do oka kropli antybiotykowych (fluorochinolony najnowszej generacji) oraz stałe usuwanie zbierającej się wydzieliny za pomocą soli fizjologicznej i sterylnych gazików. Niezbędne jest równoczesne leczenie matki dziecka oraz osób, z którymi utrzymuje ona kontakty seksualne (choroba przenoszona drogą płciową).

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Odpowiednie leczenie powoduje całkowite usunięcie bakterii z organizmu, ale ciężki stan zapalny spojówki i rogówki pozostawia blizny w tych tkankach i może powodować pogorszenie widzenia w różnym stopniu.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Po zakończeniu leczenia przeciwrzeżączkowego konieczne jest leczenie (najczęściej chirurgiczne) zmian pozapalnych w gałkach ocznych.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Odpowiednia opieka nad ciężarną oraz wczesne wykrycie i leczenie rzeżączki u matki może zapobiec wystąpieniu choroby u noworodka.

Zapalenie spojówek wywołane przez wirusa opryszczki zwykłej

Co to jest i jakie są przyczyny?

Jest to zapalenie spojówek spowodowane przez wirusa opryszczki zwykłej typu 2. Do zakażenia dochodzi przy porodzie w trakcie przejścia płodu przez drogi rodne chorej matki.

Jak często występuje?

Ten rodzaj zapalenia spojówek obecnie występuje rzadko. Jest to wynik polepszającej się opieki nad ciężarną.

Jak się objawia?

Objawy choroby pojawiają się w 5.–12. dniu życia. Należą do nich:

  • wystąpienie pęcherzyków na powiekach,
  • obfita wydzielina surowicza,
  • znaczny obrzęk powiek i spojówek,
  • przekrwienie spojówek,
  • czasami także zapalenie rogówki z owrzodzeniem o charakterystycznym drzewkowatym wyglądzie.
Ryc. 2. Opryszczkowe zapalenie spojówek u noworodka. Widoczne znaczne przekrwienie spojówek oraz wydzielina surowicza.

Rzadko występują zmiany wewnątrzgałkowe (zaćma, zapalenia błony naczyniowej, zapalenie wnętrza gałki ocznej) lub zakażenie ogólne (zmiany skórne, zapalenie mózgu) (ryc. 2).

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W razie podejrzenia wystąpienia zapalenia opryszczkowego spojówki należy szybko zgłosić się do lekarza okulisty, który zbada, czy choroba ogranicza się do spojówek, czy też zajęta jest również rogówka i inne części gałki ocznej, a następnie szybko rozpocznie leczenie.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Podstawę rozpoznania stanowi stwierdzenie surowiczego zapalenia spojówek, które pojawiło się w 5.–12. dniu życia noworodka, oraz charakterystyczne pęcherzyki na powiekach lub drzewkowate owrzodzenie rogówki. Hodowle wirusowe oraz testy immunodiagnostyczne zazwyczaj nie są przydatne w ustaleniu diagnozy.

Jakie są sposoby leczenia?

Leczenie zmian zapalnych spojówki i rogówki polega na podawaniu do oczu kropli przeciwwirusowych (gancyklowir) lub maści (acyklowir). W przypadku wystąpienia zmian w gałce ocznej lub innych narządach podaje się ogólnie lek przeciwwirusowy (najczęściej acyklowir). Konieczne jest równoczesne leczenie matki dziecka oraz osób, z którymi utrzymuje ona kontakty seksualne, ponieważ zakażenie wirusem opryszczki zwykłej typu 2 przenosi się drogą płciową.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Wczesne rozpoczęcie leczenia zapobiega rozwojowi zmian pozapalnych (blizn) w spojówce i rogówce i umożliwia zachowanie pełnej ostrości wzroku u dziecka.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Po wyleczeniu zmian w spojówce nie dochodzi do nawrotów stanów zapalnych i nie są konieczne dalsze badania kontrolne dziecka.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Odpowiednia opieka nad ciężarną oraz wczesne wykrycie i leczenie zakażenia opryszczkowego narządów płciowych u matki może zapobiec wystąpieniu tej choroby u noworodka.

Bakteryjne zapalenie spojówek u noworodków

Co to jest i jakie są przyczyny?

Jest to zapalenie spojówek spowodowane przez bakterie. Zapalenie może pojawić się w każdym okresie życia noworodka (od 1. do 30. dnia). Jego przyczyną są bakterie przedostające się do worka spojówkowego z powiek, rąk (zatarcie oka) lub po urazie. Rzadko do zakażenia dochodzi przy porodzie w trakcie przejścia płodu przez drogi rodne zakażonej matki.

Jak często występuje?

W Polsce bakteryjne zapalenie jest najczęściej rozpoznawaną postacią zapaleń spojówek u noworodków.

Jak się objawia?

Do głównych objawów choroby zaliczają się: wydzielina ropna, przekrwienie spojówek oraz obrzęk powiek. Stan zapalny i ropienie trwa przeciętnie około 5 dni. Nie towarzyszą temu żadne objawy ogólne.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W razie podejrzenia wystąpienia zapalenia bakteryjnego spojówki należy zgłosić się do lekarza okulisty w celu wykluczenia występowania niedrożności dróg łzowych (może ono dawać identyczne objawy) i rozpoczęcia leczenia.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Zapalenia te rozpoznaje się na podstawie wywiadu i badania oczu (ostry stan zapalny z ropną wydzieliną, powodującą sklejanie się brzegów powiek, trwający nie dłużej niż 5–7 dni). Do postawienia rozpoznania nie są konieczne badania bakteriologiczne bezpośrednie, posiewy ani badania cytologiczne. Testy te są wskazane tylko w nawrotowych stanach zapalnych, u chorych niereagujących na leczenie oraz w przypadku wątpliwości diagnostycznych. Należy pamiętać, że wyniki badań bakteriologicznych są zazwyczaj negatywne, jeżeli chory był leczony antybiotykami w kroplach.

Jakie są sposoby leczenia?

Leczenie rozpoczyna się od podania kropli antybiotykowych o szerokim spektrum działania przeciwbakteryjnego (fluorochinolony, aminoglikozydy). Ponieważ bakteryjne zapalenie spojówek jest chorobą, która również sama ulega wyleczeniu, terapia ta ma na celu przede wszystkim skrócenie czasu jej trwania. Należy pamiętać o konieczności utrzymania odpowiedniego dawkowania kropli (np. aminoglikozydy 3 razy dziennie, fluorochinolony 4 razy dziennie), aby zmniejszyć możliwość rozwoju oporności bakterii na stosowanie antybiotyki.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Całkowite wyleczenie stanu zapalnego możliwe jest w ciągu 5–7 dni.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Nie ma konieczności podejmowania innych działań.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Należy zachować odpowiednie zasady higieny w postępowaniu z noworodkiem.

Zapalenie spojówek wywołane przez chlamydie

Co to jest i jakie są przyczyny?

Jest to zapalenie spojówek spowodowane przez chlamydie, rodzaj bakterii wewnątrzkomórkowych. Do zakażenia dochodzi przy porodzie w trakcie przejścia płodu przez drogi rodne zakażonej matki.

Jak często występuje?

W Polsce chlamydiowe zapalenie spojówek rozpoznaje się dość rzadko. Wydaje się jednak, że występuje ono o wiele częściej, ponieważ na przykład w Stanach Zjednoczonych jest ono najczęstszą przyczyną zapaleń spojówek u noworodków.

Jak się objawia?

Objawy choroby pojawiają się w 5.–7. dniu życia. Przypominają one bakteryjne zapalenie spojówek:

  • dość obfita wydzielina śluzowo-ropna,
  • przekrwienie spojówek,
  • obrzęk powiek.

W przeciwieństwie do bakteryjnego zapalenia spojówek, które trwa przeciętnie około 5 dni, zakażenie chlamydiami ma przebieg przewlekły (trwający dłużej niż 3 tygodnie) i często dochodzi do jego nawrotów. Czasami zmianom towarzyszy zapalenie rogówki. Dość często zapalenie spojówek współwystępuje z zakażeniem ogólnym (zapaleniem gardła, krtani, uszu, rzadziej zapaleniem płuc).

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W razie podejrzenia o chlamydiowe zapalenie spojówki należy zgłosić się do lekarza okulisty w celu wykonania badań diagnostycznych i rozpoczęcia leczenia.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Lekarz okulista stawia rozpoznanie na podstawie:

  • występowania śluzowo-ropnego zapalenia spojówek, które pojawiło się w 5.–7. dniu życia noworodka i utrzymuje się przewlekle; pomocne w rozpoznaniu jest stwierdzenie zmian w rogówce w postaci tzw. łuszczki (naciek lub blizna w rogówce z towarzyszącymi naczyniami), która jest charakterystyczna dla zapalenia spowodowanego chlamydiami,
  • badania cytologicznego wymazu ze spojówki po zabarwieniu metodą Gramma (stwierdza się występowanie charakterystycznych dla zakażenia chlamydiami ciał wtrętowych wewnątrz cytoplazmy komórek nabłonka, tzw. ciał Halberstädtera i Prowazeka) oraz badania immunofluorescencyjne ELISA (test immunoenzymatyczny) lub PCR (reakcja łańcuchowej polimerazy) na obecność bakterii w materiale pobranym z oka.

Jakie są sposoby leczenia?

Ponieważ zapalenie spojówek często współwystępuje z zakażeniem ogólnym, leczenie zaczyna się od podania antybiotyku ogólnie: azytromycyny, erytromycyny, doksycykliny lub tetracykliny. Spośród nich najczęściej stosuje się azytromycynę. Miejscowo podaje się krople antybiotykowe, które działają na chlamydie (azytromycyna, moksyfloksacyna), aczkolwiek skuteczność tej terapii w chlamydiowym zapaleniu spojówek nie jest zawsze w pełni udowodniona.

Konieczne jest równoczesne leczenie matki dziecka oraz osób, z którymi utrzymuje ona kontakty seksualne, ponieważ zakażenia chlamydiami przenoszą się drogą płciową.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Wczesne rozpoczęcie leczenia zapobiega rozwojowi łuszczki i blizn w spojówce i rogówce oraz pozwala zachować pełną ostrość wzroku u dziecka.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Zakażenia chlamydiami mają przebieg przewlekły i nawracający, dlatego w przypadku nawrotu stanów zapalnych w spojówce konieczne jest zbadanie dziecka i ewentualne powtórne leczenie.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Odpowiednia opieka nad ciężarną oraz wczesne wykrycie i leczenie zakażenia chlamydiowego narządów płciowych u matki może zapobiec wystąpieniu tej choroby u noworodka.

Bakteryjne zapalenie spojówek spowodowane niedrożnością przewodu nosowo-łzowego

Co to jest i jakie są przyczyny?

Jest to bakteryjne zapalenie spojówek spowodowane brakiem drożności przewodu nosowo-łzowego (zobacz: Budowa narządu wzroku). Objawy niedrożności pojawiają się zazwyczaj około 21. dnia życia noworodka. Powstaje ona wówczas, gdy błona, która fizjologicznie powinna pęknąć zaraz po porodzie, nadal zamyka ujście przewodu do nosa. Niedrożność sprawia, że łzy gromadzą się w worku łzowym, w nim zaś rozwijają się bakterie, które wstecznie przedostają się kanalikami łzowymi na powierzchnię oka i wywołują ropne zapalenie spojówek.

Jak często występuje?

W Polsce niedrożność przewodu nosowo-łzowego występuje u około 8% noworodków.

Jak się objawia?

Objawami niedrożności przewodu nosowo-łzowego są: obfite ropienie oka oraz niewielkie przekrwienie spojówki i obrzęk powiek. Po dłuższym śnie dzieci budzą się z powiekami sklejonymi przez wydzielinę ropną. Czasami ropienie jest nieznaczne, ale obserwuje się zwiększony poziom łez w oku i łzawienie. Jeżeli przewód pozostaje niedrożny, ropienie może utrzymywać się latami. Choroba występuje jedno- lub obustronnie. Do możliwych powikłań należą: zapalenie i maceracja skóry powiek, rzadko ostre zapalenie woreczka łzowego (zobacz: Zapalenie woreczka łzowego) i przetoka między woreczkiem łzowym a skórą.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W razie podejrzenia niedrożności przewodu nosowo-łzowego należy zgłosić się do lekarza okulisty celem potwierdzenia rozpoznania.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Lekarz okulista stawia rozpoznanie na podstawie:

Ryc. 3. Badanie drożności dróg łzowych
  • stwierdzenia wydzieliny ropnej, która wydostaje się z punktów łzowych przy ucisku na woreczek łzowy; jest to podstawowy test służący do oceny drożności dróg łzowych (ryc. 3),
  • badania drożności metodami radiologicznymi po podaniu środka cieniującego (kontrastu) i izotopowymi; bardzo rzadko wykonuje się je u dzieci.

Jakie są sposoby leczenia?

Na pierwszym etapie leczenia rodzice wykonują masaż woreczka łzowego. Polega on na ucisku woreczka palcem przy równoczesnym przyciśnięciu obu kanalików łzowych do kości bocznej ściany nosa (tzw. masaż hydrostatyczny). Powoduje to zwiększenie ciśnienia w woreczku, co może doprowadzić do pęknięcia błony zamykającej przewód nosowo-łzowy. Stosowanie kropli antybiotykowych nie jest bezwzględnie konieczne, ponieważ nie jest to leczenie przyczynowe i powoduje tylko przejściowe zmniejszenie ropienia. W razie bardzo dużego ropienia można przez parę dni podać miejscowo krople antybiotykowe do oczu w celu profilaktyki zapalenia rogówki. Niepotrzebne jest również wykonywanie badań bakteriologicznych wymazów z oka.

Jeżeli po 3 miesiącach nie ma efektu, wówczas w Polsce wykonuje się zabieg tzw. sondowania dróg łzowych, polegający na wprowadzeniu cienkiej metalowej sondy przez punkt łzowy do kanalików i woreczka i przerwanie błony w przewodzie nosowo-łzowym. W krajach anglosaskich sondowanie wykonuje się zazwyczaj pod koniec 1. roku życia. U części dzieci może dojść do samoistnego udrożnienia się przewodu, co przyspiesza odpowiedni masaż woreczka łzowego.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Możliwe jest całkowite wyleczenie niedrożności dróg łzowych. Niekiedy konieczne jest kilkakrotne sondowanie dróg łzowych. Jeżeli to nie daje efektu, należy wykonać tzw. zespolenie nosowo-łzowe za pomocą lasera. Zabieg ten polega na wykonaniu za pomocą światła lasera otworu w kości nosowej łączącego worek łzowy z jamą nosa. Światłowód, doprowadzający światło lasera, wprowadzany jest do kanalików łzowych. Na koniec operacji wprowadza się do dróg łzowych cienkie rurki silikonowe, które zawiązuje się w nosie i pozostawia przez parę miesięcy, aby utrudnić zarastanie nowo utworzonych dróg odpływu łez. Cała operacja wykonywana jest tylko za pomocą światłowodu, dlatego też nie ma żadnych nacięć, ani ran tkanek, zaś odczyny pooperacyjne są minimalne.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Nie ma konieczności podejmowania innych działań.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Jest to anomalia rozwojowa i dlatego nie ma możliwości uniknięcia jej występowania.

Tabela 1. Zapalenia spojówek u noworodków
Przyczyna zakażenia Droga zakażenia Czas wystąpienia Objawy kliniczne Uwagi i leczenie
chemiczne zabiegi okołoporodowe   1.–2. dzień małe przekrwienie i wydzielina surowicza leczenie nie jest konieczne (samoistne wyleczenie w ciągu 2-3 dni)
dwoinki rzeżączki drogi rodne matki 2.–4. dzień obfita, „tryskająca” z oka po otwarciu powiek wydzielina ropna, bardzo duży obrzęk powiek, znaczne przekrwienie spojówek, rozległe nacieki w rogówce, bardzo szybka progresja choroby, bardzo duże ryzyko perforacji rogówki konieczne jest wykonanie badań bezpośrednich i posiewów bakteriologicznych z antybiogramem i natychmiastowe rozpoczęcie leczenia podstawowego przez podanie ogólne antybiotyku (ceftriakson) domięśniowo lub dożylnie; miejscowo stosuje się krople fluorochinolonowe lub maść erytromycynową do oczu co godzinę; wypłukiwanie wydzieliny ropnej z oczu za pomocą soli fizjologicznej; należy zbadać dziecko, czy nie występuje posocznica, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz zapalenie stawów; konieczne jest równoczesne leczenie matki dziecka oraz osób, z którymi utrzymuje ona kontakty seksualne; obecnie występuje bardzo rzadko
wirusowe (wirus opryszczki zwykłej typu 2) drogi rodne matki 5.–12. dzień pęcherzyki na powiekach, obfita wydzielina surowicza, znaczny obrzęk powiek i spojówek, czasami drzewkowate zapalenie rogówki miejscowo krople (gancyklowir) lub maść (acyklowir) do oczu; acyklowir stosowany jest ogólnie w przypadku stwierdzenia zakażenia wewnątrzgałkowego oraz zmian w innych narządach u dziecka; należy zbadać, czy dziecko nie ma zaćmy, zapalenia błony naczyniowej oraz ogólnego zakażenia (zapalenie mózgu, zmiany skórne)
Chlamydie drogi rodne matki 5.–7. dzień dość obfita wydzielina śluzowo-ropna, przekrwienie spojówek, obrzęk powiek i mikrołuszczka, zapalenie rogówki powodujące pogorszenia widzenia leczenie za pomocą antybiotyku podawanego ogólnie (azytromycyna, erytromycyna, doksycyklina, tetracyklina); miejscowo antybiotyk w kroplach (azytromycyna, moksyfloksacyna); należy zbadać czy u dziecka nie występuje zapalenie płuc, zapalenia gardła, krtani i uszu; konieczne jest równoczesne leczenie matki dziecka oraz osób, z którymi utrzymuje ona kontakty seksualne
inne bakteryjne zakażenie zewnętrzne, uraz, flora powiek i spojówki, drogi rodne matki 1.–30. dzień wydzielina ropna, brak zmian rogówkowych miejscowo krople antybiotykowe (aminoglikozydy lub fluorochinolony) do oczu; należy wykluczyć niedrożność przewodu nosowo-łzowego
niedrożność przewodu nosowo-łzowego anomalia rozwojowa ok. 21. dnia bakteryjne zapalenie spojówek masaż worka łzowego, nie ma bezwzględnej konieczności stosowania antybiotyku miejscowo, jeśli nie ma poprawy po 3 miesiącach – sondowanie dróg łzowych; w razie bardzo dużego ropienia miejscowo krople antybiotykowe do oczu w celu profilaktyki zapalenia rogówki

 

 

Zapalenie spojówek u starszych dzieci

 

 

Najczęstszymi postaciami tych stanów zapalnych są alergiczne i bakteryjne zapalenia spojówek. W przeciwieństwie do zapaleń u noworodków, w tej grupie wiekowej zmianom w spojówkach bardzo rzadko towarzyszą objawy zapalne w innych częściach oka lub narządach. Większość zapaleń spojówek u dzieci, pomimo niepokojącego wyglądu zewnętrznego, nie powoduje trwałych zmian w oczach lub pogorszenia widzenia.

Przyczyny i objawy kliniczne najczęściej występujących zapaleń spojówki u niemowląt i starszych dzieci przedstawiono w tabeli 2.

 

Bakteryjne zapalenie spojówek u dzieci starszych
Alergiczne zapalenie spojówek
Epidemiczne zapalenie spojówek
Opryszczkowe zapalenie spojówek
Chlamydiowe zapalenie spojówek u dzieci starszych

 

Bakteryjne zapalenie spojówek u dzieci starszych

Co to jest i jakie są przyczyny?

Jest to zapalenie spojówek spowodowane przez różne szczepy bakterii. Najczęściej są to paciorkowcegronkowce, rzadziej Haemophilus influenzae i bakterie Gram-ujemne.

Jak często występuje?

Bakteryjne zapalenie spojówek obok alergicznego jest najczęstszą chorobą narządu wzroku u dzieci.

Jak się objawia?

Najbardziej charakterystycznym objawem bakteryjnego zapalenia spojówek jest ropna wydzielina powodująca sklejanie się brzegów powiek. Zapalenia mogą mieć przebieg ostry lub przewlekły.

Ryc. 4. Ostre, bakteryjne zapalenie spojówek u dziecka. Widoczne znaczne przekrwienie spojówek i wydzielina ropna

Ostre zapalenie spojówek zaczyna się nagle w jednym oku, towarzyszy mu znaczne przekrwienie spojówek oraz wydzielina ropna, która powoduje sklejenie brzegów powiek (szczególnie rano po przespanej nocy). Powieki są obrzęknięte, co stwarza wrażenie ich opadania. W przebiegu zapalenia spowodowanego paciorkowcami ß-hemolitycznymi oraz Bordatella pertussis na powierzchni spojówki mogą rozwijać się błony. Po paru dniach stan zapalny obejmuje drugie oko (ryc. 4).

W zapaleniu przewlekłym objawy te są o wiele łagodniejsze, zarówno przekrwienie spojówek, jak i wydzielina ropna, są mniej nasilone. Ze względu na mniejszy niż w zapaleniu ostrym ropotok na brzegach powiek oraz na rzęsach mogą się tworzyć łuseczki, będące wysuszoną wydzieliną ropną. W spojówce mogą rozwinąć się brodawki spojówkowe.

Bakteryjne zapalenie spojówek zazwyczaj trwa nie dłużej niż 5–7 dni. Proces zapalny bardzo rzadko zajmuje rogówkę, ale u małych dzieci może dojść do zapalenia rogówki i tkanek oczodołu (zobacz: Zapalenie tkanek miękkich oczodołu). Węzły chłonne zazwyczaj nie są powiększone.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

Ponieważ zapalenie bakteryjne spojówki jest chorobą, która ustępuje samoistnie, przed zgłoszeniem się z dzieckiem do lekarza okulisty można odczekać 3–5 dni.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Zapalenia te można stwierdzić na podstawie wywiadu i badania oczu (ostry stan zapalny z ropną wydzieliną powodującą sklejanie się brzegów powiek trwający nie dłużej niż 5–7 dni). Do postawienia rozpoznania nie są konieczne badania bakteriologiczne bezpośrednie, posiewy oraz badania cytologiczne. Testy te są wskazane tylko w ciężkich postaciach choroby, w nawrotowych stanach zapalnych, u dzieci niereagujących na leczenie oraz w przypadku wątpliwości diagnostycznych. Należy pamiętać, że wyniki badań bakteriologicznych są zazwyczaj negatywne, jeżeli dziecko było leczone antybiotykami w kroplach. Ponadto badania bakteriologiczne (badania bezpośrednie i posiewy) dość rzadko dają wyniki, które mają znaczenie dla dalszego leczenia. W dużym odsetku przypadków nie wykrywa się w nich bakterii, pomimo objawów bakteryjnego zapalenia spojówek. Poza tym ze względu na bardzo częste występowanie bakterii (często chorobotwórczych) w worku spojówkowym u zdrowych dzieci, nigdy nie ma pewności, że wykryto bakterie, które są przyczyną stanu zapalnego. Przeprowadzone ostatnio w Polsce badania wykazały, że bakterie najczęściej wywołujące stany zapalne spojówek i rogówki (paciorkowce, gronkowce, Haemophilus) można wyhodować u 26,3% dzieci, u których nie stwierdza się zmian w przednim odcinku oka.

Jakie są sposoby leczenia?

Leczenie rozpoczyna się od zastosowania kropli antybiotykowych o szerokim spektrum działania przeciwbakteryjnego (fluorochinolony, aminoglikozydy). Ponieważ bakteryjne zapalenie spojówek leczy się również samoistnie, terapia ta ma na celu przede wszystkim skrócenie czasu jego trwania. Należy pamiętać o konieczności odpowiedniego dawkowania kropli (np. aminoglikozydy 3 razy dziennie, fluorochinolony 4 razy dziennie), aby zmniejszyć możliwość rozwoju oporności bakterii na stosowane antybiotyki. Obecnie w Polsce są już dostępne krople antybiotykowe o przedłużonym działaniu (tobramycyna, azytromycyna), które podaje się tylko 2 razy dziennie, co znacznie ułatwia ich stosowanie u dzieci.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Możliwe jest całkowite wyleczenie stanu zapalnego w ciągu 5–7 dni.

Co robić po zakończeniu leczenia?

Nie ma konieczności podejmowania innych działań.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Częste mycie rąk i higiena skóry twarzy zmniejszają ryzyko zachorowań.

Alergiczne zapalenie spojówek

Co to jest i jakie są przyczyny?

Ta grupa zapaleń spojówki spowodowana jest nadmierną reakcją układu immunologicznego na zewnętrzne czynniki uczulające (alergeny). W trakcie reakcji alergicznej z komórek tucznych w tkankach uwalniane są mediatory (substancje) chemiczne (najważniejszy z nich to histamina), które powodują zwiększenie przepuszczalności naczyń krwionośnych, ich rozszerzenie i zwiększoną produkcję śluzu.

Jak często występuje?

W Polsce alergiczne zapalenie spojówek występuje bardzo często.

Jak się objawia?

Najbardziej charakterystycznym objawem alergicznego zapalenia spojówek jest świąd oczu. Towarzyszy mu wodnista lub wodnisto-śluzowa wydzielina, zaczerwienie i obrzęk spojówek, występowanie brodawek spojówkowych i obrzęk powiek. W przypadku nadkażenia bakteryjnego pojawia się również wydzielina ropna. Zmiany zawsze występują obustronnie, mają przewlekły przebieg i zwykle nawracają sezonowo. W niektórych postaciach alergicznego zapalenia spojówek (wiosenne zapalenie spojówek, atopowe zapalenie spojówki i rogówki; zobacz: Wiosenne zapalenie spojówek, Atopowe zapalenie spojówki i rogówki) dość często obserwuje się zmiany w rogówce (nacieki rogówkowe, wrastanie naczyń), które mogą powodować pogorszenie widzenia. Zmiany oczne często towarzyszą katarowi siennemu, astmie oskrzelowej i atopowemu zapaleniu skóry (ryc. 5).

Ryc. 5. Alergiczne zapalenie spojówek u dziecka. Widoczny odczyn brodawkowy spojówki powieki górnej
Ryc. 6. Olbrzymiokomórkowe zapalenie spojówki u dziecka noszącego soczewki kontaktowe

Jedną z postaci zmian alergicznych spojówek jest olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek. Jego przyczyną jest reakcja nadwrażliwości spojówek na ciało obce (najczęściej soczewki kontaktowe). W przebiegu tego zapalenia pod powieką górną rozwijają się olbrzymie brodawki spojówki (ryc. 6).

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W razie podejrzenia o alergiczne zapalenie spojówki należy zgłosić się do lekarza okulisty w celu wykonania badań diagnostycznych i rozpoczęcia leczenia.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Alergiczne zapalenie spojówek rozpoznaje się na podstawie wywiadu i charakterystycznych objawów klinicznych:

  • świąd oczu,
  • obustronne, przewlekłe zmiany zapalne nawracające sezonowo,
  • wodnista lub wodnisto-śluzowa wydzielina,
  • zaczerwienie i obrzęk spojówek,
  • występowanie brodawek spojówkowych i obrzęk powiek.

Pomocne w rozpoznaniu może być badanie wydzieliny z oka lub zeskrobin ze spojówki lub tkanek pobranych przez dociśnięcie papieru filtracyjnego do spojówki. We wszystkich przypadkach stwierdza się liczne charakterystyczne dla alergii komórki nazywane eozynofilami. Wartościową metodą jest również test prowokacji dospojówkowej, polegający na podawaniu do worka spojówkowego coraz większych dawek alergenu i ocenie świądu, przekrwienia i obrzęku spojówek oraz łzawienia według odpowiednich skal. Test ten można wykonać jedynie w kilku ośrodkach w Polsce i tylko u niektórych dzieci z alergią oczną. W niektórych postaciach alergii pomocne mogą być testy skórne.

Jakie są sposoby leczenia?

Leczenie polega na ograniczeniu kontaktu z alergenami powodującymi stany zapalne oraz stosowaniu kropli przeciwalergicznych do oczu. Są to leki o działaniu przeciwhistaminowym (emedastyna, lewokabastyna, antazolina, ketotifen), stabilizującym komórki tuczne (lodoksamid i kromoglikany) lub o działaniu podwójnym – przeciwhistaminowym i stabilizującym komórki tuczne (olopatadyna, epinastyna). Słabe działanie przeciwalergiczne mają niesteroidowe leki przeciwzapalne (diklofenak). W cięższych postaciach alergii podaje się krople kortykosteroidowe (deksametazon, prednizolon, fluorometolon, loteprednol) i immunosupresyjne (cyklosporyna, takrolimus). W niektórych chorobach alergicznych stosuje się doustne preparaty antyhistaminowe i kortykosteroidowe, a czasami immunoterapię.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Alergiczne zapalenie spojówek jest przewlekłą, nawracającą chorobą i jej całkowite wyleczenie może być trudne. Zmniejszenie występowania zmian alergicznych spojówek obserwuje się zazwyczaj wraz z dorastaniem dziecka.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Wskazane są okresowe kontrole okulistyczne.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Unikanie lub ograniczenie kontaktu z alergenami powodującymi stany zapalne spojówek (zobacz: Alergiczne zapalenie spojówek: Zalecenia profilaktyczne).

Epidemiczne zapalenie spojówek

Co to jest i jakie są przyczyny?

Epidemiczne zapalenie spojówek wywołują adenowirusy. Jest ono bardzo zakaźne i powoduje epidemie. Do zakażenia dochodzi przez bezpośredni kontakt, na przykład przez dotykanie rękami przedmiotów, na których znajdują się wirusy, i przenoszenie ich na powieki i do oczu.

Jak często występuje?

Ta postać zapalenia spojówek, jak wskazuje jej nazwa, występuje w epidemiach i wtedy dochodzi do masowych zachorowań.

Jak się objawia?

Najbardziej charakterystycznym objawem wirusowego zapalenia spojówek jest: obfita, surowicza wydzielina, odczyn grudkowy spojówek i towarzyszące temu zapalenia górnych dróg oddechowych. Objawy utrzymują się do 3 tygodni.

Choroba charakteryzuje się nagłym początkiem. Początkowo zapalenie rozwija się w jednym oku, drugie oko zostaje zajęte po około 2 dniach. Klinicznie zapalenie objawia się:

  • dużym obrzękiem powiek,
  • znacznym przekrwieniem spojówek,
  • grudkowym odczynem w spojówkach,
  • bardzo obfitą, wodnistą wydzieliną i światłowstrętem.
Ryc. 7. Epidemiczne zapalenie spojówek u dziecka. Widoczne znaczne przekrwienie spojówek, odczyn grudkowy oraz wodnista wydzielina
Ryc. 8. Liczne, okrągłe nacieki pod nabłonkiem rogówki w epidemicznym zapaleniu spojówki u dziecka

Węzły chłonne (najczęściej przyuszne) są zazwyczaj powiększone. Typowym powikłaniem są nacieki w rogówce. Pojawiają się one około dwóch tygodni od wystąpienia pierwszych objawów zapalenia w postaci drobnych, licznych, okrągłych nacieków pod nabłonkiem rogówki. Powodują one pogorszenie widzenia i światłowstręt. Zazwyczaj znikają po 2–3 tygodniach, ale u niektórych chorych ich całkowite wchłonięcie może trwać nawet pół roku. Zmianom w oczach często towarzyszy zapalenie górnych dróg oddechowych. Epidemiczne zapalenie spojówek jest zakaźne przez 3 tygodnie od wystąpienia pierwszych objawów (ryc. 7 i 8).

Co robić w razie wystąpienia objawów?

Ponieważ epidemiczne zapalenie spojówki jest chorobą bardzo zakaźną, należy odizolować dziecko od innych osób i pilnować, aby nie dotykało palcami okolicy oczu.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Lekarz rozpoznaje epidemiczne zapalenie spojówek na podstawie wywiadu (epidemia zachorowań) i przebiegu klinicznego (nagły początek, bardzo obfita surowicza wydzielina, duży obrzęk powiek, odczyn grudkowy spojówek, światłowstręt, powiększenie gruczołów chłonnych). Bardzo charakterystyczne są okrągłe nacieki w powierzchownych warstwach rogówki.

Hodowle wirusowe oraz testy immunodiagnostyczne zazwyczaj nie są pomoce w ustaleniu diagnozy.

Jakie są sposoby leczenia?

Obecnie jedyną możliwością leczenia jest podanie kropli ocznych zawierających gancyklowir. Lek ten ma jednak działanie przeciwwirusowe tylko w stosunku do niektórych serotypów adenowirusów.

Nacieki w rogówce wchłaniają się samoistnie w okresie od paru tygodni do paru miesięcy.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Całkowite wyleczenie stanu zapalnego możliwe jest w ciągu 3 tygodni.

Co robić po zakończeniu leczenia?

Nie ma konieczności podejmowania innych działań.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Epidemiczne zapalenie spojówek jest bardzo zaraźliwe. Do zakażenia dochodzi przez dotykanie rękami przedmiotów, na których znajdują się wirusy i przenoszenie ich na powieki, dlatego też należy unikać kontaktu z chorującymi osobami oraz dotykanymi przez nie przedmiotami. Dzieci chore nie powinny uczęszczać na zajęcia w przedszkolu lub w szkole przez 3 tygodnie.

Opryszczkowe zapalenie spojówek

Co to jest i jakie są przyczyny?

Jest to wirusowe zapalenie spojówek wywołane przez wirusa opryszczki zwykłej typu 1.

Jak często występuje?

Opryszczkowe zapalenie spojówek nie występuje w epidemiach i nie jest częstą przyczyną zapalenia spojówek u dzieci.

Jak się objawia?

Do najbardziej charakterystycznych objawów wirusowego zapalenia spojówek należą: obfita, surowicza wydzielina, odczyn grudkowy spojówek oraz towarzyszące zapalenie górnych dróg oddechowych. Objawy utrzymują się do 3 tygodni.

Ryc. 9. Opryszczkowe zapalenie spojówek u dziecka. Widoczne pokryte strupem owrzodzenia w miejscu pęcherzyków na skórze powiek
Ryc. 10. „Drzewkowaty” ubytek nabłonka w opryszczkowym zapaleniu spojówek u dziecka

Opryszczkowe zapalenie spojówek ma wszystkie typowe cechy wirusowego zapalenia spojówek (obfita, surowicza wydzielina, odczyn grudkowy spojówek). Często zapalenie spojówek poprzedza wystąpienie na skórze powiek charakterystycznych małych pęcherzyków wypełnionych treścią surowiczą, które później pękają i tworzą pokryte strupem owrzodzenia. Przyuszne węzły chłonne nierzadko są powiększone. Częstym powikłaniem jest zapalenie rogówki, typowo w postaci drzewkowatego ubytku nabłonka rogówki. Jest to najbardziej charakterystyczny objaw opryszczkowego zapalenia spojówek. Często zapalenie spojówek towarzyszy lub następuje po zapaleniu górnych dróg oddechowych lub gardła (ryc. 9 i 10).

Charakterystyczne objawy zapalenia opryszczkowego spojówek to: pęcherzyki na powiekach i drzewkowate zapalenie rogówki.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

Ponieważ opryszczkowe zapalenie spojówek może powodować zapalenia rogówki, w przypadku podejrzenia o jego występowanie (pogorszenie ostrości wzroku lub zauważenie jakichkolwiek zmian na rogówce) należy zgłosić się do lekarza okulisty.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Zapalenie rozpoznaje się na postawie wywiadu i badania oczu (zapalenie z wodnistą wydzieliną surowiczą, odczyn grudkowy spojówek, stan zapalny trwający krócej niż 3 tygodnie). Bardzo pomocne w postawieniu właściwego rozpoznania jest stwierdzenie obecności na powiekach pęcherzyków wypełnionych treścią surowiczą oraz charakterystycznego drzewkowatego nacieku w powierzchownych warstwach rogówki.

Hodowle wirusowe oraz testy immunodiagnostyczne zazwyczaj nie są pomoce w ustaleniu diagnozy.

Jakie są sposoby leczenia?

W leczeniu zapaleń spojówki wywołanych przez wirusy opryszczki leczeniem z wyboru jest acyklowir w postaci 3% maści ocznej lub gancyklowir w postaci 0,15% żelu do oczu.

W przypadkach ciężkich zapaleń rogówki należy rozważyć podawanie ogólne, doustne acyklowiru do momentu, aż zmiany zapalne się cofną.

Kortykosteroidów zasadniczo nie powinno się stosować w zapaleniu wirusowym spojówek, ponieważ mogą ułatwiać rozprzestrzenianie się wirusów w tkankach.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Możliwe jest całkowite wyleczenie stanu zapalnego w ciągu 3 tygodni. Ciężkie postacie zapalenia rogówki mogą powodować zmętnienia rogówki, upośledzające trwale widzenie.

Co robić po zakończeniu leczenia?

Nie ma konieczności podejmowania innych działań.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Brak skutecznych metod profilaktyki.

Chlamydiowe zapalenie spojówek u dzieci starszych

Co to jest i jakie są przyczyny?

Chlamydiowe zapalenie spojówek (tzw. wtrętowe zapalenie spojówek) wywołują chlamydie, rodzaj bakterii wewnątrzkomórkowych. Dochodzi do niego przez kontakty seksualne lub przez samozakażenie (dotykanie rękami własnych narządów płciowych). Zapalenie zazwyczaj dotyczy jednego oka. Stwierdza się je u młodzieży.

Jak często występuje?

W Polsce chlamydiowe zapalenie spojówek jest rozpoznawane dość rzadko. Uważa się jednak, że choroba ta występuje częściej niż jest diagnozowana.

Jak się objawia?

Objawami wtrętowego zapalenia spojówek są: śluzowo-ropna wydzielina i odczyn grudkowy spojówek , szczególnie w załamku dolnym. Typowy jest przewlekły przebieg z okresami zaostrzeń i remisji. U niektórych chorych może dojść do zapalenia rogówki w jej górnej części. Tworzy się wówczas łuszczka, czyli podnabłonkowy rozrost (proliferacja) tkanki włóknisto-naczyniowej. Jeżeli zajmie ona centralną część rogówki, może spowodować pogorszenie ostrości wzroku. Przyuszne węzły chłonne są powiększone i bolesne. Zapaleniu spojówek towarzyszy zazwyczaj zapalenie pochwy i szyjki macicy u dziewcząt oraz cewki moczowej (czasami bezobjawowo) u chłopców.

Ryc. 11. Chlamydiowe zapalenie spojówek u dziecka. Widoczna śluzowo-ropna wydzielina i odczyn grudkowy w załamku dolnym spojówki

Charakterystycznym objawem jest występowanie śluzowo-ropnej wydzieliny i odczynu grudkowego oraz przewlekły, nawracający przebieg zapalenia (ryc. 11).

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W razie podejrzenia o zapalenie chlamydiowe spojówki należy zgłosić się do lekarza okulisty w celu wykonania badań diagnostycznych i rozpoczęcia leczenia.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Zazwyczaj rozpoznanie może być postawione na podstawie wywiadu i badania oczu (przewlekły, grudkowy stan zapalny ze śluzowo-ropną wydzieliną trwający dłużej niż 3 tygodnie). Celem potwierdzenia rozpoznania można wykonać badania cytologiczne wymazu ze spojówki (występowanie wewnątrz cytoplazmy komórek nabłonka tzw. ciał wtrętowych Halberstaedtera i Prowazeka jest charakterystyczne dla zakażenia chlamydiami) lub badania immunofluorescencyjne, ELISA (test immunoenzymatyczny) lub PCR (reakcja łańcuchowej polimerazy) wymazów ze spojówki.

Jakie są sposoby leczenia?

Ponieważ zapalenie spojówek często współwystępuje z zakażeniem ogólnym, leczenie zaczyna się od podania antybiotyku ogólnie: azytromycyny, erytromycyny, doksycykliny lub tetracykliny. Obecnie najczęściej stosuje się azytromycynę. Miejscowo podaje się krople antybiotykowe, które działają na chlamydie (azytromycyna, moksyfloksacyna) lub maść erytromycynową, aczkolwiek skuteczność tej terapii w chlamydiowym zapaleniu spojówek nie jest w pełni udowodniona.

Ponieważ zakażenia chlamydiami przenoszą się drogą płciową, należy pamiętać o zbadaniu i ewentualnym leczeniu partnera/partnerki osoby chorej.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Wczesne rozpoczęcie leczenia zapobiega rozwojowi łuszczki i blizn w spojówce oraz rogówce i pozwala zachować pełną ostrość wzroku.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Ponieważ zakażenia chlamydiami mają przebieg przewlekły i nawracający, w przypadku nawrotu stanów zapalnych w spojówce konieczne jest zbadanie dziecka i ewentualne powtórne leczenie.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Warto uzmysłowić sobie, że do zakażeń oczu chlamydiami dochodzi najczęściej w trakcie seksu oralnego.

Tabela 2. Diagnostyka najczęściej spotykanych zmian zapalnych spojówek
Typ zapalenia Najczęstsza przyczyna Czas trwania Główne objawy kliniczne Objawy ogólne/uwagi
bakteryjne zazwyczaj paciorkowce i gronkowce oraz Haemophilus 5–7 dni lepka wydzielina ropna i umiarkowane przekrwienie, czasami reakcja brodawkowa brak
alergiczne alergeny cały rok z zaostrzeniami na wiosnę bardzo duży świąd, wydzielina surowicza, umiarkowane przekrwienie najczęściej zapalenie alergiczne błony śluzowej nosa, alergiczne zmiany skórne, rzadziej astma oskrzelowa
chlamydiowe Chlamydia trachomatis serotypy D-K dłużej niż 3 tygodnie z zaostrzeniami i remisjami wydzielina śluzowo-ropna, długi okres trwania zapalenia (ponad 3 tygodnie), odczyn grudkowy w spojówce, umiarkowane przekrwienie zapalenie płuc i ucha, zapalenie szyjki macicy i/lub pochwy (dziewczęta), objawowe lub bezobjawowe zapalenie cewki moczowej (chłopcy), powiększone przyuszne węzły chłonne
wirusowe zazwyczaj adenowirusy, rzadziej wirus opryszczki pospolitej lub półpaśca 2–3 tygodnie obfita wydzielina surowicza i odczyn grudkowy w spojówce, znaczne przekrwienie, krwotoki podspojówkowe; bardzo zakaźne; często zmiany rogówkowe:
  • adenowirusy: nacieki punktowate,
  • opryszczka: nacieki drzewkowate widoczne najlepiej po zabarwieniu fluoresceiną)
czasami w wywiadzie przebyte ostatnio zapalenie górnych dróg oddechowych, zapalenie ucha lub zapalenie gardła, często powiększone przyuszne węzły chłonne
zespół suchego oka (u dzieci występuje rzadko i tylko jako objaw chorób ogólnych) zaburzenia filmu łzowego cały rok główne objawy: pieczenie, wydzielina surowicza, umiarkowane przekrwienie zapalenie stawów, kolagenozy, często w wywiadzie suchość w ustach; u dzieci występuje tylko jako powikłanie chorób ogólnych
Wytłuszczono najbardziej charakterystyczne objawy dla danego typu zapalenia.
23.11.2016
Zobacz także
  • Atopowe zapalenie spojówek i rogówki
  • Wiosenne zapalenie spojówek i rogówki
  • Alergiczne zapalenie spojówek
Wybrane treści dla Ciebie
  • Tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny w okulistyce
  • Retinopatia cukrzycowa
  • Ostre, okresowe i przetrwałe alergiczne zapalenie spojówek
  • Jaskra
  • Złośliwe guzy powiek
  • Test Schirmera
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta