W latach 1930–1960 intensywnie rozwijał się przemysł sztucznych mieszanek i akcesoriów do żywienia niemowląt. Przemiany obyczajowe sprzyjały aktywności kobiet poza domem, a ograniczona wiedza spowodowała upowszechnienie karmienia sztucznego. W szpitalach stosowano praktyki zaburzające naturalne karmienie: opóźnienie pierwszego karmienia po porodzie, podawanie mieszanki, podawanie butelek i smoczków w pierwszych dobach, oddzielanie dzieci od matek, karmienie na godziny, określoną liczbę razy, z przerwą nocną.
Fot. iStock.com
Z roku na rok odnotowywano zmniejszanie się liczby dzieci karmionych naturalnie. W krajach Trzeciego Świata umieralność dzieci z powodu niewłaściwych praktyk rosła w zatrważającym tempie.
W latach 70. ubiegłego wieku nastąpił przełom. Pojawiły się badania dotyczące zarówno wartości immunologicznej pokarmu ludzkiego (Gerrard, 1974), jak i takie, które pokazywały, że niemowlęta karmione sztucznie umierają 2–3 razy częściej niż dzieci karmione mlekiem matki (WHO, 1973). Od tego momentu karmienie piersią zaczęto postrzegać jako brakujące ogniwo ochrony immunologicznej dzieci w pierwszych miesiącach życia, a dla wielu regionów świata jako „przepustkę do życia”.
Za przywróceniem karmienia naturalnego i jego systemową ochroną opowiedziały się i nadal zgodnie podtrzymują swoje stanowieko: Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ), Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (UNICEF), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), a także autorytety medyczne: Amerykańska Akademia Pediatrii (AAP), Dyrektoriat Zdrowia Publicznego i Oceny Ryzyka Komisji Europejskiej, Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN) i inne. Spójrzmy jak to się przedstawia.
- 1981 – WHO przyjmuje Międzynarodowy Kodeks Marketingu Produktów Zastępujących Mleko Kobiece, który ma ograniczyć i uporządkować ich reklamę oraz sprzedaż (zaimplementowany do polskiego prawodawstwa na podstawie dyrektywy UE [WE/141/2006] w rozporządzenia MZ z 17.10.2007 Dz. U. 2007 Nr 209, poz. 1518)
- 1989 – ONZ w „Konwencji o prawach dziecka” w artykule 24. zapewnia dzieciom prawo do właściwego żywienia, w tym karmienia mlekiem matki
- 1990 – powstaje Inicjatywa WHO/UNICEF „Szpital Przyjazny Dziecku”, której zadaniem jest upowszechnianie praktyk wspierających karmienie piersią w placówkach służby zdrowia w postaci „10 kroków do udanego karmienia piersią” (8 kroków zaimplementowano do polskiego prawodawstwa w rozporządzeniu ministra zdrowia z 21 września 2012 r., znanego jako Standard opieki okołoporodowej)
- 1997 – AAP wydaje pierwsze stanowisko w sprawie karmienia piersią oraz stosowania mleka ludzkiego, podkreślając jego wartość zdrowotną i zalecając karmienie wszystkich dzieci mlekiem matki jako najzdrowszym pokarmem
- 2002 – WHO ogłasza „Globalną strategię żywienia niemowląt i małych dzieci”, która wyznacza zadania dla rządów krajów całego świata, również dla Polski; zgodnie z nią do zadań rządów należy „zagwarantowanie, że resort zdrowia i inne resorty będą chronić, promować i wspierać wyłączne karmienie piersią przez 6 miesięcy oraz kontynuowanie karmienia piersią przez 2 lata lub dłużej”; obowiązkiem systemu ochrony zdrowia jest natomiast „zapewnienie fachowego poradnictwa i pomocy w zakresie karmienia niemowląt i małych dzieci”
- 2005 – AAP wydaje drugie szczegółowe stanowisko dotyczące praktyk sprzyjających laktacji, w którym podkreśla, że dziecko karmione piersią stanowi wzorzec wzrostu i rozwoju, z którym powinny być porównywane wszystkie dzieci
- 2006 – Dyrektoriat Zdrowia Publicznego i Oceny Ryzyka Komisji Europejskiej opracowuje standardy postępowania, które zalecają wdrażanie praktyk sprzyjających laktacji i systemowe wsparcie dla matek karmiących; jednocześnie powstaje Dyrektywa Komisji Europejskiej 2006/141/WE ograniczająca rynek mieszanek sztucznych w UE
- 2009 – ESPGHAN ogłasza stanowisko, w którym szczegółowo analizuje wszystkie korzyści wynikające z karmienia piersią, i za cel, do którego należy dążyć, stawia karmienie wyłącznie piersią przez około 6 miesięcy życia, a potem tak długo, jak życzą sobie tego matka i dziecko
- 2012 – AAP wydaje trzecie stanowisko, w którym zaleca, aby dzieci zdrowe, chore i przedwcześnie urodzone były żywione kobiecym mlekiem, a pediatrzy stanowili najważniejsze ogniwo w promocji i organizacji wsparcia dla matek karmiących we wszystkich placówkach; należy również realizować „10 kroków do udanego karmienia piersią”
Światowe i europejskie autorytety w dziedzinie żywienia i medycyny nie mają żadnych wątpliwości, jaką drogą należy iść, aby żywić dzieci, zapewniając im optymalny rozwój i stan zdrowia. W wielu krajach realizowane są programy zdrowotne na rzecz promocji karmienia naturalnego, prawidłowych praktyk w opiece nad matką i dzieckiem oraz zapewnienia matkom profesjonalnego wsparcia.
