Diagnostyka w przypadku skłonności do niedokrwistości

Pytanie nadesłane do redakcji

Moja 12-letnia córka w ciągu życia przechodziła kilkakrotnie anemię. Oto jej ostatnie wyniki: LYM% 51,4; MON% 8,6; NEU% 37,5; EOS% 1,90; BAS% 0,60; ALY% 1,60; LIC% 0,48; RBC[10¹²/I] 4,58; HGB[mmol/I] 7,6; HCT[I/I] 0,378; MCV [fI] 83; MCH [fmol] 1,67; MCHC [mmol/I] 20,2; RDW[%] 14,7. W mojej rodzinie każdy ma tendencję do anemii, choć odżywiamy się prawidłowo - martwię się o córeczkę, gdyż 2 lata temu podczas anemii zemdlała. Proszę powiedzieć co sądzi Pani o tej tendencji do anemii? Czy jest jakiś sposób, by już więcej nie dopuścić do takiego pogorszenia wyników i omdleń, oczywiście poza dbaniem o odpowiednią ilość żelaza w diecie dziecka oraz kontrolę morfologii?

Odpowiedziała

lek. med. Monika Karlikowska
Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 we Wrocławiu

Na wstępie warto zwrócić uwagę, że ocena podanych przez Panią wyników nie jest pełna. Brakuje kilku istotnych elementów, w tym liczby białych krwinek i płytek krwi. Rozumiem, że głównym problemem córki jest niedokrwistość, niemniej jednak warto spojrzeć na problem szerzej, a za pośrednictwem morfologii krwi uzyskać pierwsze informacje na temat pracy szpiku kostnego - fabryki, która odpowiada za produkcję wszystkich krwinek, również czerwonych.

To, co w tej chwili można stwierdzić, to prawidłowe stężenię hemoglobiny - wynik w morfologii wynosi 7,6 mmol/l, co po przeliczeniu na częściej obecnie używaną jednostkę g/dl wynosi 7,6 x 1,611 (współczynnik pozwalający na przeliczenie jednostek) = 12,23 g/dl. Wynik należy interpretować na podstawie załączonych wartości referencyjnych dostarczanych przez laboratorium analityczne, jednak taka wartość stężenia hemoglobiny jest z reguły normą dla dziewczynki w tym wieku (patrz: Morfologia krwi). Objętość krwinki czerwonej (MCV) również mieści się w granicach normy, podobnie jak średnie stężenie hemoglobiny w krwince (MCHC) przy granicznej średniej zawartości hemoglobiny w krwince (MCH).

Jeżeli rzeczywiście córka co jakiś czas cierpi na niedokrwistość, warto rozpocząć diagnostykę w celu poszukiwania jej przyczyny. Istotna może być również informacja o „skłonności do anemii” w rodzinie - czasami w ten sposób objawiać się mogą wrodzone niedokrwistości. Biorąc pod uwagę możliwe liczne przyczyny niedokrwistości należy wykonać - obok morfologii krwi - również szereg innych badań, w tym oznaczyć odsetek retikulocytów, czyli najmłodszych form krwinek czerwonych; ponadto ocenić gospodarkę żelazem, wykluczyć niedobory kwasu foliowego i witaminy B₁₂ (w tej chwili parametry czerwonokrwinkowe nie sugerują żadnego z niedoborów jako przyczyny dolegliwości).

Istotne jest również wykluczenie tzw. hemolitycznego tła niedokrwistości, czyli wzmożonego rozpadu prawidłowo produkowanych krwinek czerwonych. W tym celu warto wykonać badanie stężenia bilirubiny całkowitej, haptoglobiny lub hemoglobiny wolnej. Zaawansowana diagnostyka hematologiczna uwzględnia także wykluczenie dziedzicznej niedokrwistości, a także - za pośrednictwem badania szpiku kostnego - wykluczenie wad produkcji krwinek czerwonych. Warto również ocenić możliwość nadmiernej utraty krwi, np. poprzez nadmierne krwawienia miesiączkowe lub krwawienia z przewodu pokarmowego.

W przypadku braku rozpoznania z dziedziny hematologicznej przy jednoczesnym utrzymywaniu się dolegliwości - warto wspólnie z lekarzem pierwszego kontaktu zastanowić się nad innymi możliwymi przyczynami omdleń.