Wykonanie próby tuberkulinowej w krótkim czasie po szczepieniu

Pytanie nadesłane do redakcji

Zwracam się z pilnym zapytaniem o Państwa opinię. Moja 9 tyg. córka ma spory odczyn poszczepienny (gruźlica), który jest czerwony, ale nie twardy i nie chce pęknąć. W związku z czym wstrzymano nam szczepienia i skierowano do przychodni specjalistycznej na Grabiszyńską. Tam pani doktor zerknęła tylko powierzchownie na zmianę i od razu zaleciła próbę tuberkulinową. Nie wyjaśniła nawet, na czym to polega i czy jest konieczne.
Po odszukaniu informacji dowiedziałam się, iż ma ona na celu wskazanie przeciwciał lub ich brak na gruźlicę. Jednak jeśli dziecko było dopiero co szczepione, obawiam się, że próba może wyjść dodatnio.
Zastanawiam się, czy szczepienie nie zostało po prostu zbyt głęboko podane i dlatego potrzeba więcej czasu, a nie szprycowania dodatkowymi wirusami.
Proszę o informacje czy próba lub inne badanie kontrolne jest konieczne czy może wystarczy poczekać?
Dodam tylko, że mała nie gorączkuje, nie kaszle, jest pogodna i dobrze przybiera.

Odpowiedziała

dr n. med. Joanna Stryczyńska-Kazubska
Katedra i Zakład Profilaktyki Zdrowotnej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Specjalistyczny Zespół Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem w Poznaniu

Mama dziewczynki, której przypadek opisano, może mieć rację. Odczyn miejscowy po szczepieniu BCG w wieku 9 tygodni nie jest najczęściej wskazaniem do badania w kierunku zakażenia prątkiem gruźlicy.

Należy jednak pamiętać, że o postępowaniu z pacjentem, w tym również o zakresie diagnostyki, decyduje lekarz, który widział pacjenta, badał, miał okazję zapoznać się z danymi klinicznymi. Trudno, nie widząc dziecka, zdecydować o dalszym postępowaniu w tym przypadku.

Zawsze w przypadku wątpliwości rodzica co do zaleceń, braku zaufania do lekarza, lepszym rozwiązaniem jest zasięgnięcie porady kolejnego specjalisty, który będzie miał możliwość zobaczenia pacjenta. Lekarz, który nie widzi pacjenta, nie powinien kwestionować zaleceń specjalisty badającego dziecko.

Nawiązując do wątpliwości mamy dziecka, wykonanie próby tuberkulinowej w krótkim czasie po szczepieniu może nie dać odpowiedzi na pytanie o zakażenie dziecka prątkiem gruźlicy. Próba tuberkulinowa będzie dodatnia.

W przypadku podejrzenia zakażenia prątkiem gruźlicy u dziecka, które niedawno było szczepione BCG, wykorzystuje się obecnie inne metody - test IGRA. Badanie to wykonuje się z krwi. Szczepienie BCG nie powoduje dodatniego wyniku tego badania. Niestety u dzieci do 5. rż. czułość testów IGRA jest mniejsza. Jeżeli z jakiegoś powodu lekarz podejrzewa zakażenie prątkiem u dziecka szczepionego, zaleca się wykonanie obu badań. Praktycznym rozwiązaniem jest wykonanie w pierwszej kolejności testu IGRA - dodatni wynik potwierdza zakażenie. W przypadku ujemnego wyniku wykonuje się próbę tuberkulinową. Takie postępowanie zaleca się jednak u pacjentów podejrzanych o zakażenie, w przypadku dzieci najczęściej po kontakcie z osobą prątkującą lub przy objawach klinicznych.

Opisany odczyn może być naturalną ewolucją zmiany po szczepieniu lub niepożądanym odczynem poszczepiennym. Jeżeli jest to ropień, może być rzeczywiście wynikiem zbyt głębokiego podania szczepionki, ale może powstać również przy zupełnie prawidłowo wykonanym szczepieniu.

Opisywane w literaturze tego typu odczyny u zdrowych dzieci pojawiają się od kilku tygodni po szczepieniu do nawet ponad 30 tygodni.

Jeśli stan kliniczny dziecka jest dobry, nie stwierdza się innych odchyleń w badaniu przedmiotowym, wydaje się uzasadniona dalsza obserwacja dziecka i planowe wykonanie innych szczepień zgodnie z PSO.

Analizowane w piśmiennictwie miejscowe odczyny po BCG, między innymi pod postacią ropni, występowały również w wiele tygodni po szczepieniu.