Pytanie nadesłane do redakcji
Moja 5-miesięczna córeczka nie płacze po uderzeniu w główkę. Przy bólu brzuszka płacze, podczas szczepienia zaczyna mocno płakać przy wkłuciu, ale raz, gdy dosyć mocno uderzyła tyłem główki o łóżeczko nie było żadnej reakcji, wczoraj, będąc na rękach odgięła się i też tyłem główki uderzyła w drzwi i też nic sobie z tego nie robiła, przy uderzeniu grzechotką w czółko również nie płacze. Czy mam się tym niepokoić? Czy ona czuje ból?
Odpowiedziała
dr med. Iwona Sawionek
Oddział Neurologii i Pediatrii
Samodzielny Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny w Warszawie
Ból jest odczuciem bardzo subiektywnym. Każdy ma nieco inny próg bólu, tzn. że ten sam bodziec jest odbierany przez poszczególne osoby z nieco innym nasileniem. Do tego jeszcze każdy, nie tylko dziecko, ale również osoba dorosła, w różny sposób reaguje na niemiłe lub bolesne doznania. Wystarczy wyobrazić sobie dorosłych podczas wizyty u dentysty, a łatwo będzie opisać co najmniej kilka różnych zachowań w sytuacji działania bodźca bólowego. Jeśli ktoś nie płacze głośno, to wcale nie znaczy, że go nie boli.
Dzieci odczuwają ból, również te bardzo małe. U najmłodszych, które jeszcze nie potrafią pokazać swoich odczuć, można zauważyć reakcję bólową pod postacią przyspieszenia tętna lub zwyżki ciśnienia tętniczego. Starsze próbują pokazać lub nazwać to co czują, ale nawet przedszkolaki mogą mieć trudności z precyzyjnym określeniem co, gdzie i jak boli.
Ocena czucia u małych dzieci jest trudna. W praktyce korzystamy z metod pośrednich, czyli z obserwacji dziecka.
Nigdy nie należy stosować żadnych prób badania bólu mogących zaszkodzić dziecku. Również w warunkach domowych nie wolno eksperymentować, tzn. pozwalać na urazy lub prowokować sytuacji bolesnych. Jest to niedopuszczalne.
Każde dziecko powinno być zabezpieczone przed urazami, sprzęty w jego otoczeniu powinny być dostosowane do wieku i bezpieczne. Sposób pielęgnacji i noszenia dziecka tak dobrany, aby nie stwarzać okazji do upadków lub uderzania się. Tym bardziej należy zwrócić na to uwagę, gdy maluch wydaje się „mało wrażliwy” na ból.
Piśmiennictwo:
Dobrogowski J.: Patofizjologia i klasyfikacja bólu. Polski Przegląd Neurologiczny. 2011; 7, 1: 20-23.Hillman B.A.: The Neonatal Pain. J Perinatol. 2015; 35(2): 128-131.