Diagnostyka alergii na pokarmy u dzieci z atopowym zapaleniem skóry

Pytanie nadesłane do redakcji

Moja córeczka ma 6 lat. Od 3 lat regularnie wiosną kaszle alergicznie. Testy skórne wykonane jesienią 2010 r. nie wykazały żadnych uczuleń na drzewa, trawy ani zwierzęta. Zażywa Aerius, na zmianę z Singulairem i Xyzalem oraz Avamys do nosa, jeśli jest katar. Wiosna 2011 r. pod względem kaszlu była spokojniejsza, ale zaczęły się objawy skórne. Wcześniej też były uczulenia na skórze, ale teraz pojawiają się w zgięciach rąk i pod kolanami. W czerwcu 2010 r. w gabinecie lekarskim (konsultacja z powodu zapalenia nerek) ugryzł ją szerszeń podano odczulanie. Niedługo potem (też w lecie) złapała kleszcza; przez cały sierpień na całym ciele miała wysypkę, a w miejscu ugryzienia przez szerszenia pojawiła się rana, która goiła się parę miesięcy. W tym roku od lipca ma 2 cm ranę na głowie, która nie chce się goić mimo smarowania Tridermem, Protopiciem, Diprobase. Córka ma również ciągle objawy uczulenia pod kolanami i w zgięciach łokci (mocno swędząca wysypka), przy czym od końca października br. stan się nasilił (dodatkowo grudkowa, wypukła, nierozlana wysypka na klatce piersiowej, szyi i policzku), a pod kolanami rany (z powodu nieopanowanego drapania), bo swędzenie było tak silne, że zawieźliśmy ją na pogotowie, gdzie podano Dexaven w zastrzyku. Zdecydowaliśmy się wykonać test z krwi na nietolerancję pokarmową (Food Detectivce Professional IgG). Czy ten test jest wiarygodny? Wskazania: na 6 tygodni dieta z wykluczeniem glutenu, jajek, mleka, pomidorów, ryżu, ziemniaków etc. Lekarstwa: Lactibiane Tolerance 560 mg i biofilm. Dziecko bardzo źle (nerwowo) reaguje na zmiany w diecie.
Nie może jeść: żyta +++, glutenu +++, migdałów +++, mleka krowiego +++, jaj +++, ziemniaków +++, orzechów laskowych +++, owsa ++, sera żółtego +++, pora ++, orzechów brazylijskich ++, grochu, soczewicy, fasoli ++, pomarańczy, cytryny ++, pomidorów ++, ryżu +, ryb: plamiaka, dorsza, gładzicy, owoców morza +, nerkowca +, drożdży +, marchew ilości śladowe, pszenica śladowo, soja – śladowo. Może jeść: kakao czarne, kukurydzę (z puszki), herbatę, orzechy włoskie, grejpfruty, kurczaka, jagnięcinę, wołowinę, wieprzowinę, łososia, pstrąga, tuńczyka, brokuły, kapustę, seler, ogórki, pieprz, melony, kantalupę, czarne porzeczki, oliwki, truskawki, imbir, czosnek, grzyby, awokado, dżem porzeczkowy niskosłodzony, kaszę kukurydzianą, kaszę jaglaną, gryczaną, chleb Schär, masło klarowane (Mlekovita), cukier Xylitol, makaron bezglutenowy bez jajka, płatki Quinoa, kaszka z amarantusa popping, mleko kokosowe albo z amarantusa, bataty - zamiast ziemniaków.
Czy takie restrykcyjne postępowanie jest jednoznacznie uzasadnione przez tak długi okres? Jakie jeszcze badania można próbować wykonać w takich okolicznościach, a jeśli tak to kiedy? Czy konieczna jest hospitalizacja?

Odpowiedziała

dr med. Jolanta Wasilewska
Klinika Pediatrii, Gastroenterologii i Alergologii Dziecięcej
Pracownia Zaburzeń Snu
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Przedstawiony przez Panią opis zmian skórnych u Pani córeczki może odpowiadać atopowemu zapaleniu skóry (AZS). Za atopowym zapaleniem skóry przemawia m.in. lokalizacja zmian skórnych w zgięciach kolan i łokci oraz towarzyszący świąd, który jest kluczowym objawem AZS. Dodatkowo, świąd u Pani dziecka wydaje się uciążliwym objawem (był wskazaniem do stosowania wielu leków na skórę oraz do podania steroidu w zastrzykach).

Atopowemu zapaleniu skóry może towarzyszyć reakcja na pokarmy spożywane przez dziecko.¹ Oznacza to, że spożycie niektórych pokarmów może spowodować znaczne nasilenie świądu i reakcji skórnych. Pokarmami odpowiedzialnymi za zaostrzenie AZS są najczęściej: jajo kurze, orzechy, kakao, truskawki, mleko krowie, pszenica, soja, sezam i ryby.

W diagnostyce alergii na pokarmy u dzieci z atopowym zapaleniem skóry wskazane jest wykonanie punktowych testów skórnych i płatkowych testów skórnych z alergenami pokarmowymi.^2-3 Dodatni wynik punktowych testów skórnych może wskazywać na reakcję na pokarm przebiegającą z udziałem przeciwciał klasy IgE charakteryzującą się wystąpieniem objawów do kilku godzin od spożycia pokarmu.⁴ U niektórych dzieci z dodatnim wynikiem punktowych testów skórnych wskazane jest pobranie krwi w celu oceny stężenia przeciwciał IgE przeciw konkretnym pokarmom. Dodatni wynik płatkowych testów skórnych może wskazywać na reakcje alergiczne przebiegające bez udziału przeciwciał IgE charakteryzujące się wystąpieniem objawów do kilku dni od momentu spożycia uczulającego pokarmu.^5-6 Wymienione przez Panią testy nie mają zastosowania w diagnostyce atopowego zapalenia skóry, obecność specyficznych przeciwciał pokarmowych w klasie IgG w surowicy wskazuje na wcześniejszą ekspozycję na dany pokarm.⁷

Na podanej przez Panią liście pokarmów „dozwolonych” są pokarmy cechujące się zdolnością do zaostrzania objawów AZS: kakao, orzechy, seler czy truskawki. Odstawienie tych pokarmów jako potencjalnie nasilających świąd jest jednym z pierwszych zaleceń, jakie sugerowałabym u Pani córeczki. Wymienione przez Panią leki (prebiotyk i kompleks probiotyków) nie powinny zaszkodzić, ale mogą być leczeniem niewystarczającym.

Podsumowując, zarówno atopowe zapalenie skóry, jak pozostałe wymienione przez Panią objawy tj. przewlekły kaszel, opóźnione gojenie ran (po ukąszeniu owadów) i zapalenie nerek są wskazaniem do hospitalizacji dziecka.