Pytanie nadesłane do redakcji
Ja mam pytanie odnośnie do leczenia zapalenia zatok u dziecka. Czy lekarz pierwszego kontaktu bez jakichkolwiek wyników może przepisać antybiotyk i wstrzymywać wizytę u laryngologa przez 4 dni? Czy przeprowadzanie badania wymazu z nosa ma jakiekolwiek sens w czasie trwania kuracji antybiotykiem?
Odpowiedział
dr med. Wojciech Brzoznowski
otolaryngolog, otolaryngolog dziecięcy
Klinika Otolaryngologii
Gdański Uniwersytet Medyczny
Ostre zapalenie jamy nosowej i zatok przynosowych zwykle inicjowane jest zakażeniem wirusowym części nosowej gardła. Do nadkażenia bakteryjnego dochodzi jedynie w 0,5–2% przypadków. Za proces ten najczęściej odpowiedzialne są Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae i Moraxella catarrhalis. Znacznie rzadziej beztlenowce czy Staphylococcus aureus.
Lekarz pierwszego kontaktu może przepisać antybiotyk, opierając się jedynie na danych uzyskanych z wywiadu i obrazie klinicznym choroby.
W leczeniu zapalenia zatok przynosowych zastosowanie antybiotykoterapii powinno być ograniczone do przypadków:
- ciężkiego przebiegu zakażenia (zły stan kliniczny dziecka, gorączka >39°C i wycieki z nosa trwające dłużej niż 3–4 dni)
- braku poprawy po 10 dniach leczenia objawowego
- w okresie krótszym niż 10 dni leczenia objawowego – pogorszenia stanu ogólnego dziecka lub nasilenie objawów po okresie wstępnej poprawy klinicznej
- wystąpienia powikłań zatokopochodnych
- Antybiotykiem z wyboru w leczeniu bakteryjnego ostrego zapalenia jamy nosowej i zatok przynosowych jest amoksycylina.
Badanie bakteriologiczne wymazu z jam nosa w trakcie antybiotykoterapii jest nieprzydatne. Wynik takiego badania może być fałszywie ujemny, gdyż antybiotyk hamuje wzrost potencjalnego patogenu. Uważa się, że z pobraniem wymazu należy wstrzymać się co najmniej 3 dni od chwili ukończenia antybiotykoterapii. W diagnostyce ostrego zapalenia jamy nosowej i zatok przynosowych nie zaleca się rutynowego wykonywania badań mikrobiologicznych.
Piśmiennictwo:
Muntz H.: Zapalenie zatok przynosowych u dzieci, Curr Opin in Otolaryng Head Neck Surg, 2004, 12, 505–8.Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego NPOA 2009.