Pytanie nadesłane do redakcji
Mam córeczkę 2 latka i 4 miesiące, ma 20 zębów mlecznych i na dole zauważyłam, że wyrzynają się 2 następne, po jednym z każdej strony, co chyba nie jest normalne, bo zęby stałe wychodzą w 6.-7. roku życia. Mam 5-leniego syna, który w sierpniu stracił 2 mleczaki i wychodzą mu teraz stałe zęby. Czy powinnam udać się do stomatologa, by to obejrzał, czy moja córka jest inna i to się zdarza? Kamila L.
Odpowiedziała
dr n. med. Wioletta Bereziewicz
Zakład Epidemiologii i Badań Populacyjnych IZP CMUJ w Krakowie
Estetica Krakow w Krakowie
Europejskie Centrum Profilaktyki w Krakowie
Zęby będące narządem żucia rozmieszczone są w łukach zębowych wzdłuż szczęki i żuchwy, które połączone są ze sobą stawem skroniowo-żuchwowym. Zawiązki zębów w łukach zębowych są całkowicie wykształcone w chwili narodzin. Uzębienie mleczne składa się z 20 zębów przed ukończeniem osiemnastego miesiąca życia, dlatego tak ważne jest, aby w tym czasie była tzw. pierwsza wizyta adaptacyjna dziecka w gabinecie stomatologicznym. Natomiast uzębienie stałe składa się z trzydziestu dwóch zębów. Okresy wyrzynania zębów mlecznych obrazuje poniższa tabela.1,2 Zwykle zęby mleczne wyrzynają się wcześniej w żuchwie (dolne) niż w szczęce (górne). A dziecko 2,5-roczne ma już w pełni wykształcone uzębienie mleczne, a rozwój korzeni zębów kończy się o 1-1,5 roku później.2
Tabela. Okresy wyrzynania zębów mlecznych wg Schopfa | |
---|---|
Zęby | Wiek dziecka |
siekacze przyśrodkowe | 6-10 miesiąc życia |
siekacze boczne | 10-14 miesiąc życia |
kły | 14-18 miesiąc życia |
pierwszy trzonowiec | 18-24 miesiąc życia |
drugi trzonowiec | 24-30 miesiąc życia |
Zęby mleczne zwykle wypadają, gdy ich miejsce zajmują zęby stałe w procesie wyrzynania się. Proces wyrzynania się zębów stałych jest bardzo zróżnicowany i zależy od wielu czynników zarówno ogólnych, jak i miejscowych.1 Zawiązki zębów stałych ustawione są w rzucie siekaczy mlecznych dowierzchołkowo (fot.). Zawiązki przedtrzonowców stałych (czwórek i piątek) tworzą się między korzeniami trzonowców zębów mlecznych (czwórek i piątek). Proces mineralizacji zębów stałych charakteryzuje się dużą rozbieżnością, gdyż do czasu narodzin zmineralizowane są guzki pierwszych zębów trzonowych (szóstek), a w 1. roku życia guzki zębów przednich, natomiast w wieku 2,5 lat guzki pierwszych trzonowców stałych są zmineralizowane całkowicie, a guzki siekaczy (jedynek, dwójek), kłów (trójek) i przedtrzonowców (czwórek i piątek) tylko w 50%. Dopiero w 4. roku życia całkowicie są zmineralizowane korony pierwszych trzonowców i siekaczy, a kły (fot.) zmineralizowane są w połowie, natomiast przedtrzonowe i drugie trzonowce (siódemki) mają zmineralizowane tylko szczyty guzków. Mineralizacja zębów przebiega równolegle z ich rozwojem w płaszczyźnie pionowej, a po wyrznięciu zębów stałych proces rozwoju korzeni trwa jeszcze do 3 lat.2
Fot. Mieszane uzębienie. Strzałki wskazują zęby mleczne kły w żuchwie oraz zęby stałe w żuchwie (fot. W. Bereziewicz)
Okresy wyrzynania się zębów stałych ulegają znacznym wahaniom, zwykle obserwuje się, iż u dziewcząt zęby stałe wyrzynają się o 3-6 miesięcy wcześniej w porównaniu z chłopcami.2 Wyrzynaniu się zębów stałych towarzyszy rozwój nowych struktur przyzębia i zmiany w wymiarach wyrostków zębodołowych szczęki i żuchwy. W wyniku tego dochodzi do pojawienia się szpar pomiędzy zębami w odcinku przednim uzębienia mlecznego i tworzenia się miejsca za drugimi mlecznymi trzonowcami dla nowych zębów pierwszych trzonowych stałych. Proces wyrzynania zębów ma przebieg fazowy i rozpoczyna się od wyrznięcia pierwszego trzonowca. W pierwszej fazie wymiany uzębienia (6.-8. rż.) wyrzynają się siekacze przyśrodkowe w żuchwie (jedynki dolne), a następnie siekacze przyśrodkowe w szczęce (jedynki górne), potem boczne siekacze (dwójki), najpierw w żuchwie, potem w szczęce. Po pierwszej fazie, a przed drugą fazą występuje 1-1,5–roczna przerwa w wymianie uzębienia, a druga faza rozpoczyna się między 9.-12. rokiem życia, kiedy to w zmiennej kolejności wymianie ulegają w żuchwie dolne kły (trójki), pierwsze przedtrzonowe (czwórki) oraz drugie przedtrzonowe (piątki) lub drugie trzonowce (siódemki), a w szczęce najpierw pierwsze przedtrzonowe, potem kły lub drugie przedtrzonowe i na końcu drugie trzonowce.2
Wpływ na tempo wyrzynania się zębów ma stan fizyczny i ogólny zdrowia dziecka, gdyż wyrzynanie się zębów stałych jest związane z ogólnym rozwojem dziecka, a więc procesem wzrastania, dojrzewania, rozwojem kośćca, zdrowia ogólnego i sposobu odżywiania się oraz warunkami bytowymi, w których dziecko przebywa.
Powinna Pani zgłosić się z dzieckiem celem badania klinicznego do lekarza dentysty, aby ocenić prawidłowość procesu wyrzynania się zębów.
Piśmiennictwo:
1. Proffit W.R., Fields Jr H.W.: Ortodoncja współczesna. Czelej Sp. z o.o., Lublin 2000.2. Notzel F., Schultz Ch.: Kompendium diagnostyki ortodontycznej. Wydawnictwo Czelej Sp. z o.o., Lublin 2004.
3. Szpringer-Nodzak M.: Stomatologia wieku rozwojowego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 2007.