×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Ząbkowanie – rozwój i wyrzynanie zębów mlecznych

prof. dr hab. med. Barbara Adamowicz-Klepalska
Konsultant Krajowy w dziedzinie stomatologii dziecięcej
Katedra i Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego
Gdański Uniwersytet Medyczny

Kiedy zaczynają się tworzyć zęby mleczne?

W 4. tygodniu życia płodowego stwierdza się już początek rozwoju zębów mlecznych. Powstaje wtedy pierwotna listewka zębowa, z której w 7. tygodniu ciąży tworzy się 20 zawiązków zębów mlecznych. Przez cały czas rozwoju dziecka w łonie matki zawiązki 20 zębów mlecznych aż do czasu wyrzynania znajdują się w pozycji wargowej. Już w 4. miesiącu życia płodowego rozpoczyna się mineralizacja zawiązków zębów mlecznych.

Początek i zakończenie ząbkowania mlecznego

Wyrzynanie zębów mlecznych to stopniowe, w określonym czasie oraz kolejności i z reguły bezbolesne, przesuwanie się zawiązka każdego zęba mlecznego z miejsca jego rozwoju w kości szczęki i żuchwy do swojej funkcjonalnej pozycji zgryzowej, którą będzie spełniał w jamie ustnej. Każdy wyrzynający się ząb mleczny przechodzi proces wyrzynania w trzech fazach: przederupcyjnej (bezpośrednio tuż przed „przebiciem” się przez dziąsło do światła jamy ustnej), przedfunkcyjnej (od ukazania się korony zęba do uzyskania kontaktu z zębem przeciwstawnym) oraz funcyjnej, w której następuje zakończenie rozwoju korzenia zęba.

Wyrzynanie zębów mlecznych

Pierwsze ząbkowanie rozpoczyna się około 6. miesiąca życia dziecka. U niemowląt może występować duże zróżnicowanie wieku ząbkowania uwarunkowane różnymi czynnikami. Szczególnie wyraźne różnice w wieku rozpoczęcia ząbkowania występują u wczśniaków. Dzieci donoszone w 84% zaczynają ząbkować między 5. a 10. miesiącem życia, a wcześniaki w 85% odpowiednio między 6. a 11. miesiącem życia. Dla obydwu grup ogólnie zdrowych dzieci wymienione przedziały wieku przyjęte są jako „ząbkowanie o czasie”.

Jakie mogą być powikłania ząbkowania mlecznego i czy ząbkowanie może boleć?

U ogólnie zdrowych dzieci wyrzynanie zębów mlecznych jest skorelowane z rozwojem somatycznym, czyli z ogólnym rozwojem dziecka proporcjonalnie do wieku. Noworodki mogą się urodzić z zębem lub nawet z tzw. wrodzonymi zębami mlecznymi. U niemowlęcia w 30. dniu po urodzeniu mogą się wyrżnąć tzw. noworodkowe mleczne zęby sieczne.

Co robić w razie występowania mlecznych zębów wrodzonych i noworodkowych?

Obowiązuje postępowanie, które przede wszystkim uwzględnia możliwość bezproblemowego karmienia dziecka piersią. Wskazania do usunięcia zęba lub zębów są wtedy, gdy powodują urazy brodawki piersiowej matki lub dolnej powierzchni języka niemowlęcia, występuje znaczna ruchomość zęba/zębów z możliwością ich wypadnięcia i ryzykiem wpadnięcia do dróg oddechowych dziecka lub połknięcia przez dziecko. Ruchomy ząb mleczny należy usunąć w całości, nie uszkadzając zlokalizowanych już nad nim zawiązków koron zębów stałych.

Miejscowe i ogólne powikłania ząbkowania mlecznego

Ząbkowanie jest procesem fizjologicznym, który najczęściej przebiega bez powikłań miejscowych w jamie ustnej oraz powikłań ogólnych. Niekiedy zaburzenia ząbkowania mogą jednak dawać objawy miejscowe w postaci utrzymującego się stanu zaczerwienienia, obrzęku i zapalenia dziąsła nad lub przy wyrzynającym się zębie mlecznym, w szczególności u dzieci z zaniedbaną higieną jamy ustnej. Jeżeli stan zapalny nie mija, wtedy może dojść do zakażenia i zapalenia mieszka zęba mlecznego, nawet z objawami zapalenia kości szczęki lub żuchwy. Przed wyrżnięciem zęba mlecznego, kilka dni lub tygodni, nad wyrzynającym się zębem może powstać niebieskawe zasinienie błony śluzowej dziąsła, wskazujące na powstanie krwiaka.

Zaburzenia ogólne związane z wyrzynaniem zęba mogą dla organizmu małego dziecka być stresem zmniejszającym odporność organizmu. Objawy ogólne, opisywane jako najczęściej towarzyszące ząbkowaniu to: stany pobudliwości nerwowej, a szczególnie ruchowej palców dziecka w jamie ustnej, podwyższona temperatura ciała, infekcje górnych dróg oddechowych, biegunki, zaparcia, brak łaknienia, zaburzenia snu, wkładanie do ust i gryzienie twardych przedmiotów np. zabawek, wymioty, drgawki, nadmierne ślinienie się, osutki na skórze.

Uwaga

Powyższe objawy mogą mieć związek z tym, że początek pierwszego ząbkowania mlecznego u niemowląt przypada na okres wygasania wrodzonej odporności.

W każdym przypadku wystąpienia ww. objawów należy dokładnie zbadać jamę ustną niemowlęcia i po konsultacji z lekarzem dentystą, wykluczającej przyczyny stomatologiczne, skierować do lekarza pediatry.

Jak postępować w przypadkach utrudnionego pierwszego ząbkowania?

Miejscowo można delikatnie masować dziąsła nad wyrzynającym się zębem. Masaż wykonuje się umytym palcem wskazującym z małą ilością żelu lub maści na bazie lidokainy lub salicylanów. Można kupić także specjalny gumowy gryzak. Nie zaleca się podawania niemowlętom miejscowo lub ogólnie leków o działaniu uspokajającym.

Wyrzynanie się kolejnych koron 20 zębów mlecznych kończy się między 23. a 30. miesiącem życia dziecka. Rozwój każdego całego zęba, wraz ze wzrostem i całkowitym uformowaniem korzenia lub korzeni wszystkich zębów mlecznych, zostaje zakończony w ciągu 1. roku po wyrżnięciu korony zęba. Natomiast wypadanie zębów mlecznych poprzedzane jest resorpcją fizjologiczną korzeni, czyli rozpuszczeniem przez kość szczęki i żuchwy. Resorpcja korzeni rozpoczyna się 2–4 lata przed terminem fizjologicznej wymiany u dziecka uzębienia mlecznego na uzębienie stałe.

30.07.2015
Zobacz także
  • Zapobieganie chorobom jamy ustnej u niemowląt i małych dzieci
  • Rozwój zębów stałych – wyrzynanie i dojrzewanie, czyli mineralizacja
  • Higiena jamy ustnej małego dziecka
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta