Wyrzynanie i dojrzewanie, czyli mineralizacja
Zawiązki zębów stałych powstają między 24. a 30. tygodniem życia płodu, czyli między 6. a 8. miesiącem ciąży matki z wtórnej listewki zębowej leżącej dojęzykowo. Dopiero w 6. miesiącu życia dziecka powstają drugie trzonowce, a ząb mądrości w 5. roku życia dziecka.
Już uformowane zawiązki zębów stałych umiejscawiają się w drugim rzędzie za zębami mlecznymi, od strony języka. W okresie okołoporodowym ma już początek mineralizacja zębów stałych, która zaczyna się od pierwszych zębów trzonowych, czyli tzw. szóstek.
Zęby stałe rozwijają się w takich samych etapach jak zęby mleczne, z tą jednak różnicą, że tylko początek rozwoju siekaczy, kłów i pierwszych zębów trzonowych stałych odbywa się już w okresie życia płodowego. Natomiast pierwsze zęby przedtrzonowe rozwijają się w chwili urodzenia dziecka, drugie przedtrzonowe w 7.–8. miesiącu życia dziecka, drugie trzonowe w 8.–9. miesiącu życia, a trzecie trzonowce, czyli zęby mądrości dopiero w 4.–5. roku życia dziecka. Następne etapy to bardzo ważny okres dla rozwoju zębów stałych, ponieważ warunkuje jakość zmineralizowanych tkanek korony zębów, tzn. dobre ich uwapnienie. Mineralizacja zębów stałych odbywa się w ściśle określonych terminach, poczynając od dnia urodzenia dziecka (zęby szóste), 3.–5. i 11. miesiąc życia dziecka (siekacze i kły), 1.–3. rok życia (pierwsze i drugie przedtrzonowce oraz drugie trzonowce), a do 10. roku życia zęby mądrości. Następnym etapem jest całkowity rozwój korony zęba, który rozpoczyna proces wyrzynania zębów stałych, poczynając od 6. i kończący się na 14. roku życia, ale jeszcze bez zęba ósmego, czyli zęba mądrości, który ma bardzo zróżnicowane terminy wyrzynania między 17. a 25. rokiem życia. Ale mogą też być przypadki wrodzonego braku zawiązka zęba mądrości. Dojrzewanie wszystkich 28 zębów stałych oraz ich wzrost z formowaniem się korzeni każdego zęba przeciętnie trwa 3 lata.
Czy wyrzynanie zębów stałych może powodować problemy?
Problemy związane z wyrzynaniem zębów stałych mogą stanowić:
- opóźnione terminy wyrzynania, całkowite zatrzymanie wyrzynania określonych zębów (siekacze przyśrodkowe, kły), brak zawiązków zębów (siekacze boczne, przedtrzonowce, zęby mądrości),
- utrudnione wyrzynanie, które najczęściej dotyczy zębów mądrości.
Powikłania zapalne związane z utrudnionym wyrzynaniem zęba mądrości są m.in. spowodowane nieprawidłowym ułożeniem zawiązka zęba w kości, brakiem miejsca w żuchwie lub szczęce, długim okresem wyrzynania, z zaleganiem wysięku zapalnego i resztek pokarmowych oraz z nieprawidłowymi warunkami anatomicznymi lub wadami zgryzu. Objawy utrudnionego wyrzynania zębów mądrości charakteryzują się miejscowym stanem zapalnym, boleścią uciskową oraz silnymi bólami samoistnymi z promieniowaniem bólu do ucha, gardła i skroni, nacieczeniem zapalnym w okolicznych tkankach miękkich i odczynem w regionalnych węzłach chłonnych, szczękościskiem o różnym nasileniu oraz złym samopoczuciem chorego i wzrostem temperatury ciała nawet do 40°C.
