Po urodzeniu noworodek jest mierzony i ważony? Jaką powinien mieć masę ciała i kiedy należy ponownie ją oceniać?
W okresie noworodkowym i wczesnym okresie niemowlęcym pojęcie niedożywienia ściśle się wiąże z ogólnym rozwojem płodu. Wówczas szczególnie eksponuje się wpływy prenatalne:
- matczyne (stan odżywienia matki, niewydolność maciczno-łożyskowa, np. na skutek nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, chorób nerek),
- płodowe (aberracje autosomalne i inne zespoły genetyczne).
Noworodki urodzone ze zbyt małą masą ciała (poniżej 2500 g) w odniesieniu do wieku ciążowego – to noworodki hipotroficzne. Jest to grupa noworodków z opóźnieniem wewnątrzmacicznego wzrastania.
Noworodki hipotroficzne, zwłaszcza urodzone między 26. a 36. tygodniem ciąży stanowią grupę o potencjalnym zagrożeniu wystąpienia opóźnienia rozwoju psychoruchowego oraz różnych innych zaburzeń rozwojowych i chorobowych.
Wczesne rozpoznanie przewlekłego niedożywienia w 1. rż. i szybka interwencja są niezbędne w prewencji zaburzeń rozwoju ośrodkowego układu nerwowego (OUN).
Na podstawie masy ciała zwykle ocenia się stan odżywienia. Kiedy może on budzić niepokój, a więc jaki jest zakres przyjętej normy w zależności od wieku?
W pojęciu stanu odżywienia mieści się zespół cech somatycznych i biochemicznych ustroju, będących wykładnikiem podaży, trawienia, wchłaniania oraz metabolizmu i wykorzystania składników odżywczych.
W ocenie stanu odżywienia wykorzystuje się:
- wywiad i przedmiotowe badanie lekarskie,
- badania antropometryczne,
- badania biochemiczne,
- statystykę demograficzno-zdrowotną.
Dynamika wzrastania i budowy ciała jest w znacznym stopniu uwarunkowana wpływami rodzicielskimi, są to bowiem cechy silnie odziedziczalne. Dlatego też ważna jest znajomość wzrostu i budowy ciała rodziców, w tym także tendencji do nadwagi. Z wywiadu uzyskuje się informacje o ilości i jakości żywienia, sytuacji socjalno-ekonomicznej rodziny i chorobach dziecka. Zła sytuacja materialno-bytowa może wskazywać na trudności w dostępie do niezbędnych produktów spożywczych lub nieregularności żywienia.
Proces chorobowy, zwłaszcza przewlekły, mogą ograniczać lub zwiększać zapotrzebowanie na energię i/lub niektóre składniki pokarmowe, zarówno makro-, jak i mikroelementy. Stosowane leki mogą zmniejszać lub zwiększać łaknienie, a także modyfikować wchłanianie jelitowe i metabolizm składników odżywczych.
W badaniu przedmiotowym stwierdzić można wiele charakterystycznych zmian wskazujących na zaburzenia odżywienia, szczególnie niedobory witamin i związków mineralnych w częściach ciała dostępnych oglądaniu, np. włosy, zęby, skóra, paznokcie, dziąsła, układ kostny i mięśniowy.
Określenie grubości fałdów skóry i tkanki podskórnej na brzuchu (zwłaszcza u niemowląt), tylnej powierzchni ramienia i w okolicy podłopatkowej można wykorzystać jako metodę orientacyjną. Niedostateczna ilość podskórnej tkanki tłuszczowej, a wtórnie niedobór masy ciała, wskazują na niedobory pokarmowe, uwarunkowane np. niedostateczną podażą lub wykorzystaniem otrzymywanej z pokarmem energii.
Zobiektywizowana ilościowa ocena stanu odżywienia może być przeprowadzona z wykorzystaniem pomiarów antropometrycznych, najczęściej wysokości i masy ciała oraz wzajemnych proporcji między nimi w postaci różnych wskaźników.
Pomiary należy wykonywać w odstępach:
- miesięcznych – w 1. roku życia,
- kwartalnych – w 2. i 3. roku życia,
- półrocznych – od 4. do 7. roku życia,
- rocznych – do 18.–19. roku życia, czyli do zakończenia wzrastania.
Oczywiście, ocena przeprowadzana jest oddzielnie dla każdej płci.
Przyrost masy ciała w pierwszych 2 latach życia (Macarenhas, 1998) | |
---|---|
Wiek w miesiącach | Przyrost w gramach |
0–3 mies. | 25–30 g/24 h |
4–6 mies. | 20 g/24 h |
7–12 mies. | 12 g/24 h |
13-18 mies. | 8 g/24 h |
19–24 mies. | 6 g/24 h |
Przyrost długości ciała w 1. rż. wynosi 23–28 cm, w 2. rż.: 7,5–13 cm.