×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Najczęstsze problemy w rozwoju wcześniaków

lek. Alicja Koczwara
Oddział Rehabilitacji, Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie

Dynamiczny rozwój nauk medycznych, ogromna poprawa jakości opieki nad kobietami ciężarnymi, a jednocześnie przyspieszenie tempa życia i towarzyszący stres powodują zwiększenie liczby porodów przedwczesnych oraz zwiększenie przeżywalności dzieci urodzonych przed czasem.

Stawia to trudne wyzwanie dla wszystkich służb medycznych zajmujących się opieką i monitorowaniem rozwoju wcześniaków.

O porodzie przedwczesnym mówimy wówczas, gdy ciąża zakończy się rozwiązaniem przed 37. tygodniem jej trwania, ale są również mali pacjenci, którzy przyszli na świat w 28., a nawet 25. tygodniu ciąży (zob. Poród przedwczesny).

W związku z tym, że dziecko urodzone przedwcześnie nie jest jeszcze gotowe do samodzielnego życia poza łonem matki, konieczne są wsparcie medyczne i obserwacja na oddziale intensywnej opieki noworodkowej.

Dziecko przedwcześnie urodzone może mieć problemy z samodzielnym oddychaniem, prawidłową pracą serca, jest bardziej narażone na różnego rodzaju zakażenia. Jednak najważniejsze w przyszłym rozwoju dziecka jest to, że rodzi się z niedojrzałym jeszcze systemem nerwowym.

Na oddziale intensywnej terapii panują warunki odmienne od dobrostanu wewnątrzłonowego. Duże natężenie hałasu towarzyszące koniecznej pracy wielu urządzeń medycznych, silne oświetlenie całodobowe, zmiany personelu opiekującego się noworodkiem, duża liczba różnych zabiegów wokół dziecka, często długotrwałe unieruchomienie z powodu podłączenia do aparatury powodują, że dziecko nie doświadcza prawidłowych wrażeń zmysłowo-ruchowych. Zaburzona jest również więź z najbliższymi.

Te wszystkie czynniki powodują, że rozwój psychoruchowy dzieci przedwczesnie urodzonych przebiega odmiennie i musi być monitorowany i wspomagany.

Proces ten rozpoczyna się już na oddziale intensywnej terapii. Podstawą opieki rehabilitacyjnej nad wcześniakiem jest prawidłowe ułożenie w łóżeczku z wykorzystaniem tzw. gniazdek, czyli odpowiednio zwiniętych kocyków, pieluszek itp. (ryc.).

Ryc. Prawidłowe ułożenie w łóżeczku z wykorzystaniem tzw. gniazdka

Jest to konieczne, ponieważ u wczesniaków obserwuje się zaburzenia fizjologicznego napięcia mięśniowego, co powoduje trudności w prawidłowej aktywności ruchowej dziecka. Kolejną składową prawidłowej opieki jest nauka pielęgnacji dziecka przez rodziców, którzy często są przerażeni zaistniałą sytuacją. W celu nawiązania kontaktu fizycznego dziecka z rodzicami wprowadza się tzw. kangurowanie, czyli układanie dziecka na klatce piersiowej opiekuna.

U dzieci urodzonych przed 34. tygodniem trwania ciąży nie wykształcił się odruch ssania. Do tego okresu dziecko jest zazwyczaj karmione przez sondę. Może to skutkować późniejszymi trudnościami w fizjologicznym karmieniu. Pobyt na oddziale służy przygotowaniu dziecka i rodziców do karmienia oraz nauki prawidłowej techniki podawania pokarmu poprzez dobór smoczków, butelek i odpowiedniej pozycji do karmienia.

Oczywiście każdy wcześniak jest inny, w danym momencie życia dotyczy go inny najważniejszy problem i wymaga odmiennego traktowania. Aby sprostać tym zadaniom, powstał specjalny program opieki nad dziećmi urodzonymi przed czasem NIDCAP (Neonatal Individalized Developmental Care and Asessment Program). Program ten zakłada, że środowisko wspiera rozwój czuciowy, ruchowy i poznawczy wcześniaków poprzez indywidualny plan opieki neurorozwojowej.

Przed wypisem z oddziału intensywnej terapii rodzice otrzymują szczegółowe instrukcje dotyczące pielęgnacji i karmienia dziecka oraz terminarz wizyt w poradniach specjalistycznych, który uwzględnia również kontynuację opieki w Poradni Rehabilitacyjnej.

Obserwacja wcześniaków jest konieczna, ponieważ charakterystyczny dla tej grupy dzieci jest nieharmonijny rozwój ruchowy. Występują w nim okresy przyspieszenia i "zastoju", mogą się pojawić trudności z utrzymaniem samodzielnej pozycji siedzącej, a także opóźnienie samodzielnego chodzenia. Rozwój ruchowy dzieci przedwcześnie urodzonych jest zazwyczaj opóźniony w porównaniu z noworodkami donoszonymi. Dzieci ocenia się według wieku skorygowanego, tzn. odejmuje się od wieku urodzeniowego liczbę tygodni, o które nastąpiło wcześniejsze rozwiązanie.

Może to wzbudzać niepokój rodziców i musi być skonfrontowane z lekarzem specjalistą.

Trzeba zawsze wykluczyć ewentualne zaburzenia wzroku i słuchu, które też mogą być przyczyną zaburzeń rozwoju. Nadal wymaga monitorowania sposób karmienia i zmiany konsystencji pokarmów. Niekiedy konieczne jest wsparcie neurologopedy.

Aby uspokoić rodziców wcześniaków, należy podkreślić, że nie każde dziecko przedwcześnie urodzone wymaga specjalnej terapii. Konieczna jest jednak stała opieka i monitorowanie rozwoju w zakresie zarówno ruchowym, jak i psychicznym.

Służą temu celowi specjalne skale, które pozwalają na prognozowanie przyszłego rozwoju.

Niestety najczęstszym problemem neurologicznym występującym u dzieci przedwcześnie urodzonych jest mózgowe porażenie dziecięce. Jest to trwałe uszkodzenie, które powstaje w obszarze intensywnie rozwijającego się układu nerwowego. Początkowo objawy kliniczne są dyskretne i pojawiają się stopniowo wraz dojrzewaniem mózgu i podejmowaniu coraz trudniejszych zadań. Każdy niepokojący objaw musi być zdiagnozowany i jeśli jest to konieczne rozpoczyna się terapię dziecka według dobranego indywidualnie programu. Wczesne rozpoczęcie terapii daje szansę na poprawę funkcjonowania w późniejszym okresie.

06.06.2016
Zobacz także
  • Metody oceny stanu odżywienia i rozwoju dziecka
  • Okołoporodowe zakażenia wirusowe
  • Bezdechy u noworodków
  • Urazy okołoporodowe
  • Harmonogram prawidłowego rozwoju na pierwsze 2 lata życia dziecka
  • Odruchy wczesnego okresu niemowlęcego
  • Czy rozwój ruchowy mojego dziecka przebiega prawidłowo?
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta