×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Szczepienie przeciwko grypie u dzieci

prof. nadzw. dr hab. med. Leszek Szenborn
Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
Opracowano na podstawie poradnika dla rodziców "Pierwsze dwa lata życia dziecka" wydanego przez Medycynę Praktyczną

Co to jest grypa?

Grypa jest powszechną u ludzi chorobą zakaźną wywoływaną przez wirusa grypy. Objawia się wysoką gorączką, złym samopoczuciem, kaszlem, katarem, bólem głowy i mięśni. Większość zachorowań na grypę występuje zimą (od grudnia do marca) i przebiega łagodnie.

U niektórych dzieci – choć rzadko – grypa może wywołać poważne powikłania wymagające leczenia w szpitalu.

Najczęściej jest to:

U dorosłych po 55. roku życia, kobiet ciężarnych i niektórych osób przewlekle chorych grypa może być przyczyną poważnych powikłań i śmierci (u dzieci zgon z powodu grypy zdarza się niezwykle rzadko).

Jakie jest ryzyko, że nieszczepione dziecko zachoruje?

Grypa jest bardzo zaraźliwa. Każdy człowiek zapada na tę chorobę w ciągu życia wiele razy, praktycznie co kilka lat. Zakażenie przenosi się bardzo szybko z człowieka na człowieka i właściwie nie można go uniknąć. Dziecko może się zarazić od rodziców lub rodzeństwa, ale także od gościa, przechodnia lub w sklepie; zagrożenie stanowią zwłaszcza osoby, które częściej kontaktują się z innymi osobami.

U dzieci w pierwszych 4 latach życia (zwłaszcza w pierwszych 6 miesiącach) grypa przebiega dużo ciężej niż u starszych dzieci i młodych dorosłych, a niekiedy wymaga leczenia w szpitalu. Co roku do szpitala trafia z powodu grypy:

  • 1 na 140–420 niemowląt do 6. miesiąca życia
  • 1 na 530–5000 dzieci w wieku od 6. miesiąca do 5 lat.

Ryzyko wystąpienia powikłań związanych z grypą jest 2–4 razy większe niż przeciętne u dzieci i dorosłych z tzw. grup ryzyka, do których należą chorzy na niektóre choroby przewlekłe (p. niżej). Osoby te, a także dorośli w podeszłym wieku (np. dziadkowie), często zakażają się wirusem grypy właśnie od dzieci.

Jak można zapobiec zachorowaniu?

Najskuteczniejszą metodą zapobiegania zachorowaniom na grypę jest szczepienie ochronne.

Zaszczep swoje zdrowe dziecko i/lub swoją najbliższą rodzinę przeciwko grypie, jeśli chcesz je ochronić przed leczeniem szpitalnym z powodu ciężkiej grypy.

Nie stosuj preparatów potocznie nazywanych „szczepionkami poprawiającymi odporność” lub innych „preparatów uodparniających”. Nie mają one znaczenia w zapobieganiu skutkom zakażenia wirusem grypy.

Jeśli zachorowałeś lub ktoś z domowników zachorował na grypę, wszyscy w domu powinni często myć ręce (10 razy dziennie i po każdym kontakcie z chorym) oraz nosić maseczkę na twarzy przez 7 dni. Izoluj dziecko od chorego i 3 razy dziennie wietrz pomieszczenie.

Jakie są szczepionki przeciwko grypie?

Dostępne w Polsce szczepionki należą do kategorii „nieżywych” i zawierają jedynie małą część wirusa. Co roku pojawiają się nowe wirusy grypy, dlatego szczepionki są ważne tylko jeden sezon.

Obecnie w Polsce dostępne są 2 szczepionki przeciwko grypie (Influvac Tetra, Vaxigrip Tetra), z których jedna może być stosowana u pacjentów od 6. mż., a druga tylko u dorosłych. Ponieważ szczegóły rejestracji i dostępność preparatów mogą ulegać zmianom, zapytaj lekarza o aktualnie dostępne szczepionki. Wszystkie szczepionki przeciwko grypie są równie skuteczne i bezpieczne.

Czy szczepienie jest skuteczne?

Skuteczność szczepionek przeciwko grypie zależy od:

  • wieku – jest większa u starszych dzieci i młodych dorosłych niż w pierwszych 2 latach życia dziecka oraz u osób po 65. roku życia;
  • stanu zdrowia osoby szczepionej – jest większa u osób zdrowych niż chorych na niektóre choroby przewlekłe (p. niżej);
  • zgodności wirusów krążących w środowisku w aktualnym sezonie i zawartych w szczepionce – może się różnić w poszczególnych sezonach grypowych;
  • liczby dawek podanych w przeszłości – zwiększa się nieco z każdym rokiem szczepienia.

Wśród dzieci zaszczepionych przeciwko grypie:

  • 47–76% nie zachoruje na grypę,
  • 77–91% uniknie powikłań grypy ze strony układu oddechowego.

Szczepienie nie zapobiega chorobom grypopodobnym (przeziębieniu) wywołanym przez inne wirusy.

Czy szczepienie jest bezpieczne i dobrze tolerowane?

Szczepionki przeciwko grypie są bezpieczne i nie wywołują poważnych odczynów. Częste niepożądane reakcje o udowodnionym związku ze szczepieniem ograniczają się do łagodnych objawów miejscowych (ból i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia), które rzadko utrzymują się przez ponad 2 dni i prawie nigdy nie ograniczają aktywności dzieci. Występują z podobną częstością we wszystkich grupach wiekowych (20–28%).

Objawy ogólne – niewysoka gorączka, osłabienie i ból mięśni – częściej występują u dzieci szczepionych po raz pierwszy w życiu (ok. 11%, w kolejnych latach ok. 5%).

Zwykle pojawiają się w ciągu 6–12 godzin po podaniu szczepionki i mogą się utrzymywać przez 1–2 dni. Alergia i nagłe, ciężkie reakcje na składniki szczepionki (np. białko jaja kurzego) występują bardzo rzadko.

Szczepionka nie zawiera wirusów zdolnych do wywołania grypy. Wystąpienie po szczepieniu kataru, kaszlu oraz innych objawów przeziębienia może wynikać z przypadkowej zbieżności z zakażeniem zupełnie innymi wirusami lub bakteriami, które często występują w tym samym okresie (tzn. jesienią i zimą).

Kogo szczepić?

Zgodnie z aktualnym (2018) Programem Szczepień Ochronnych (PSO) szczepienie przeciwko grypie zalecane jest wszystkim osobom od ukończenia 6. miesiąca życia, w szczególności zdrowym dzieciom w wieku od ukończenia 6. miesiąca życia do ukończenia 18. roku życia (ze szczególnym uwzględnieniem dzieci w wieku od ukończenia 6. do ukończenia 60. miesiąca życia).

Ponadto PSO zaleca szczepienie przeciwko grypie osobom powyżej 55. roku życia, osobom mającym bliski kontakt zawodowy lub rodzinny z dziećmi w wieku do ukończenia 6 miesiąca życia oraz z osobami w wieku podeszłym lub przewlekle chorymi, pracownikom ochrony zdrowia, szkół, handlu, transportu, funkcjonariuszom publicznym (policja, wojsko, straż graniczna, straż pożarna), pensjonariuszom domów spokojnej starości oraz innych placówek zapewniających całodobową opiekę itp.

Szczepienie przeciwko grypie jest też zalecane u osób z grup dużego ryzyka, w tym osobom po transplantacji narządów, przewlekle chorym dzieciom (od ukończenia6. mż.) i dorosłym, szczególnie chorującym na niewydolność układu oddechowego, astmę oskrzelową, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, niewydolność układu krążenia, chorobę wieńcową (zwłaszcza po przebytym zawale serca), niewydolność nerek, nawracający zespół nerczycowy, choroby wątroby, choroby metaboliczne, w tym cukrzycę, choroby neurologicznei neurorozwojowe, osobom w stanach obniżonej odporności (w tym pacjentom po przeszczepieniu tkanek) i chorym na nowotwory układu krwiotwórczego, dzieciom z grup ryzyka (szczególnie zakażonym wirusem HIV, z chorobami immunologiczno-hematologicznymi, w tym małopłytkowością idiopatyczną, ostrą białaczką, chłoniakiem, sferocytozą wrodzoną, asplenią wrodzoną, dysfunkcją śledziony, po splenektomii, z pierwotnymi niedoborami odporności,po leczeniu immunosupresyjnym, po przeszczepieniu szpiku, przed przeszczepieniem lub po przeszczepieniu narządów wewnętrznych, leczonych przewlekle salicylanami), dzieciom z wadami wrodzonymi serca, zwłaszcza sinicznymi, z niewydolnością serca, z nadciśnieniem płucnym, a także kobietom w ciąży lub planującym ciążę.

Kiedy i jak szczepić?

Szczepionkę przeciwko grypie trzeba podawać co roku, najlepiej przed sezonem zachorowań na grypę (np. w październiku i listopadzie).

Jeżeli dziecka nie zaszczepiono w tym czasie, można to zrobić także w późniejszych miesiącach, podczas całego sezonu zachorowań na grypę.

Szczepionkę podaje się w postaci zastrzyku domięśniowego lub podskórnego.

W celu uzyskania zadowalającego poziomu ochrony szczepionym pierwszy raz dzieciom do ukończenia 9. roku życia należy podać 2 dawki szczepionki co najmniej w miesięcznym odstępie. W kolejnych latach podaje się już tylko jedną dawkę szczepionki.

Które dzieci nie powinny być szczepione?

Szczepionek nie wolno podawać dzieciom przed 6. miesiącem życia, a także osobom, u których kiedykolwiek wystąpiła ciężka reakcja alergiczna na białko jaja kurzego.

Wirusy grypy stosowane do produkcji szczepionek hoduje się zazwyczaj na zarodkach kurzych, dlatego zawierają one śladową ilość białka jaja kurzego. Ze względów bezpieczeństwa nie wolno więc szczepić osób, u których wcześniej po spożyciu jaj kurzych wystąpiła nagła, ciężka reakcja alergiczna (nagła zapaść lub omdlenie, duszność, obrzęk warg lub języka, ostra pokrzywka). Jeżeli obserwowałaś takie reakcje u Twojego dziecka, zgłoś to lekarzowi.

Wysypka skórna po spożyciu jajek nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia.

Nie należy szczepić, gdy występują uniwersalne przeciwwskazania do szczepień.

Czy szczepienie jest bezpłatne?

Nie, szczepienie należy do kategorii zalecanych w obowiązującym programie szczepień ochronnych, które są odpłatne.

Więcej informacji na temat grypy w serwisie grypa.mp.pl


08.10.2018
Zobacz także
Wybrane treści dla Ciebie
  • Przeziębienie, grypa czy COVID-19?
  • Zapalenie mięśnia sercowego
  • Grypa
  • Jak uchronić się przed grypą?
  • Szczepienie przeciwko grypie – niepożądane odczyny poszczepienne (NOP)
  • Grypa i przeziębienie
  • Grypa - zapobieganie. Co oprócz szczepień chroni przed grypą?
  • Szczepienia przeciwko grypie dla pacjentów 50+. Dlaczego należy się szczepić?
  • Szczepienie przeciwko grypie - przeciwwskazania i sytuacje wymagające szczególnej ostrożności
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta