Co może jeść dziecko w 1. roku życia

Lista pokarmów uzupełniających dla dzieci w 1. roku życia

Soki owocowe

Zgodnie z polskimi zaleceniami, dzieciom karmionym piersią sok owocowy można podać po ukończeniu 6. miesiąca życia, a dzieciom karmionym mlekiem modyfikowanym (sztucznie) – po ukończeniu 4. miesiąca życia.

Przeciery owocowe i warzywne

Przeciery owocowe i warzywne są źródłem węglowodanów, witamin (zwłaszcza C) i składników mineralnych (w szczególności potasu). Przestrzegaj zasady „podawaj najpierw to, co rośnie w  Twoim kraju”. W Polsce zwykle są to przetwory z jabłek, marchwi, malin i porzeczek. Owoce podajemy starte na drobnej tarce lub rozgniecione.

Papki (zupy) jarzynowe

Zacznij od wprowadzenia zupek jednoskładnikowych (np. marchewkowej), następnie stopniowo dołączaj nowe warzywa (np. ziemniaki, pietruszkę, seler). Do zup dodawaj łyżeczkę wysokogatunkowego tłuszczu (np. masło, oliwę z oliwek). Początkowo podawaj dziecku zupy zmiksowane, następnie (od 10. mż.) rozdrabniane - w coraz mniejszym stopniu - widelcem, aby stymulować żucie pokarmu.

Przetwory zbożowe

Przetwory zbożowe (np. kaszki ryżowe, kukurydziane, kleiki) można podawać niemowlętom, które ukończyły 6. miesiąc życia (dotyczy dzieci karmionych piersią - u dzieci karmionych sztucznie wprowadza się je 1-2 miesiące wcześniej). Dostarczają one głównie energii oraz witamin (B₁, B₂ i PP). Kaszki i kleiki przygotowuj na wodzie lub mleku modyfikowanym. Do takiego posiłku możesz także dodać przecier owocowy. Kaszki dla niemowląt są zwykle wzbogacane żelazem, co jest szczególnie istotne u starszych niemowląt, które odmawiają jedzenia warzyw i mięsa.

Gluten

Gluten jest zawarty w produktach z pszenicy, jęczmienia, żyta. Produkty glutenowe to m.in. kaszki i kleiki pszenne, kasza jęczmienna, pieczywo, produkty mączne. Dostępne w Polsce produkty z owsa (np. płatki owsiane) mogą być zanieczyszczone ziarnami innych zbóż zawierających gluten, dlatego są zaliczane do produktów glutenowych. Znaczenie glutenu wynika z roli, jaką odgrywa on w rozwoju celiakii, nazywanej także chorobą trzewną. Na celiakię chorują osoby z predyspozycją genetyczną, a jej przyczyną jest trwała nietolerancja glutenu. Choroba objawia się przewlekłą biegunką i wyniszczeniem organizmu, które powstają w wyniku uszkodzenia jelit i upośledzenia wchłaniania pokarmów. Leczenie celiakii polega na stosowaniu diety bezglutenowej (zobacz: Dieta bezglutenowa), czyli wyeliminowaniu z diety praktycznie na całe życie wszystkich produktów spożywczych zawierających gluten.

Obecnie zaleca się wprowadzenie glutenu w małej ilości już w 5.—6. miesiącu życia, najlepiej podczas karmienia piersią. Przypuszcza się, że takie postępowanie może zmniejszyć ryzyko zachorowania na celiakię.

Niestety nie ustalono jednoznacznie, w jaki sposób podawać gluten i co to znaczy „mała ilość”. Przyjęto, że za małą ilość można uznać pół łyżeczki (2—3 g) kleiku glutenowego (np. pszennego) dziennie, najlepiej gotowego do spożycia bez gotowania.

U niemowląt karmionych piersią kleik lub kaszkę glutenową można podawać łyżeczką wprost do buzi albo po wcześniejszym wymieszaniu z niewielką ilością odciągniętego mleka kobiecego. Po wprowadzaniu do diety dziecka glutenu warto kontynuować karmienie piersią co najmniej przez 2—3 miesiące.

U niemowląt karmionych sztucznie najlepiej dodawać raz dziennie 2—3 g kleiku glutenowego do 100 ml mleka modyfikowanego.

Mięso

Mięso jest źródłem białka i żelaza oraz witamin z grupy B. Jego wprowadzanie do diety należy rozpocząć od podania jednej łyżeczki. W Polsce najczęściej podaje się gotowane mięso kurczaka, indyka lub królika. W dalszej kolejności dzieci otrzymują cielęcinę i wołowinę. Najpierw mięso podawane jest jako dodatek do zupy, a następnie jako samodzielny składnik posiłku.

Żółtko jaja kurzego

Żółtko jaja kurzego jest źródłem tłuszczu, kalorii, witamin oraz żelaza. Zwykle zaczyna się je podawać w 7. miesiącu życia (ugotowane na twardo). Podczas gotowania ścina się białko, co zapewnia jego dobre oddzielenie od żółtka, oraz niszczone są bakterie (np. Salmonella).

Kefir, jogurt i twarożek

Są cennym źródłem wapnia, białek, witamin i pierwiastków śladowych. W Polsce zwykle podawane są od 11.—12. miesiąca życia, ale w wielu krajach następuje to znacznie wcześniej (już w 6.—9. mż.). Powinny zawierać tylko składniki naturalne (bez konserwantów) i niewielką ilość cukru.

Produkty o właściwościach alergizujących

Do pokarmów stwarzających ryzyko rozwoju alergii należą: jaja, orzeszki ziemne, inne orzechy (np. włoskie, laskowe), ryby, owoce morza i pszenica. Obecnie nie ma jednoznacznych dowodów na to, że wczesne wprowadzenie produktów o właściwościach alergizujących sprzyja wystąpieniu alergii (zobacz: Alergeny w serwisie alergie.mp.pl).

Mleko krowie

W większości krajów nie zaleca się podawania mleka krowiego ani mieszanek przygotowywanych z pełnego (zwykłego) mleka w proszku dzieciom, które jeszcze nie ukończyły 1. roku życia. Mleko krowie zawiera niewiele żelaza, dlatego jego opóźnione wprowadzanie (>12. mż.) chroni przed wystąpieniem niedokrwistości (anemii). U niemowląt mleko krowie może być przyczyną uszkodzenia jelit, drobnych krwawień z przewodu pokarmowego, obciążenia nerek spowodowanego nadmiarem białka i soli mineralnych oraz może sprzyjać alergizacji.

Masło i margaryna

Dzieciom do ukończenia 3 lat należy podawać masło i oleje roślinne (np. z oliwek, rzepakowy bezerukowy, sojowy, słonecznikowy). Po ukończeniu 3. roku życia można stopniowo przechodzić na wysokiej jakości margaryny miękkie. Do smażenia można używać dowolnego rodzaju tłuszczu, pamiętając jednak, aby samo smażenie trwało jak najkrócej. Oleju do smażenia można używać tylko raz! Pamiętaj, że smażenie zwiększa znacznie zawartość tłuszczu w przygotowywanym pokarmie, dlatego takich dań należy unikać - zwłaszcza u dzieci, które nie ukończyły 2. roku życia.

Sól i cukier w diecie

Według współczesnych zaleceń, w diecie niemowlęcia należy unikać soli kuchennej (prawdopodobnie sprzyja występowaniu nadciśnienia w późniejszym wieku) oraz cukru (usposabia do rozwoju próchnicy zębów). Dopóki dziecko nie pozna ich smaku, nie będzie mu przeszkadzać ich brak.

Miód

Uważa się, że dzieci w 1. roku życia nie powinny spożywać miodu ze względu na ryzyko jego zanieczyszczenia groźnymi bakteriami, które mogą wywołać u niemowląt ciężką chorobę zwaną botulizmem dziecięcym (na szczęście rzadko).

Woda

Posiłki dla niemowląt – zwłaszcza mieszanki mleczne – należy przygotowywać na bazie wody dobrej jakości lub o znanym składzie (np. butelkowanej wody oligoceńskiej lub mineralnej opatrzonej informacją, że nadaje się dla niemowląt). Szczególnie niebezpieczne, ze względu na ryzyko zanieczyszczenia szkodliwymi związkami azotu (azotanami i azotynami), może być stosowanie wody studziennej. Czystą wodą butelkową można także z powodzeniem dopajać dzieci (soki zawierają dużo cukru).

Artykuł pochodzi z przewodnika dla rodziców Pierwsze 2 lata życia dziecka wydanego przez Medycynę Praktyczną, Kraków 2012