×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Padaczka u dziecka

dr med. Iwona Sawionek
Oddział Neurologii i Pediatrii
Samodzielny Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny w Warszawie

Co to jest padaczka i jakie są jej przyczyny?

Padaczka jest chorobą mózgu charakteryzującą się skłonnością do generowania napadów padaczkowych. Napad padaczkowy to występujące nagle i przemijające (czyli napadowe) dolegliwości lub objawy spowodowane nieprawidłową czynnością komórek mózgu.

Jeżeli grupa komórek mózgu, czyli neuronów, ulega nieprawidłowej aktywacji i wysyła błędne informacje do części ciała, z którą ma połączenia drogą włókien nerwowych, ta część ciała zachowa się w sposób nieprawidłowy, odczuwalny lub widoczny dla pacjenta czy jego opiekunów. Jeśli na przykład nieprawidłowy sygnał zostanie wysłany z obszaru mózgu odpowiedzialnego za ruchy mięśni twarzy i gardła, napad padaczkowy może polegać na wystąpieniu zaburzeń mowy i połykania. Jeśli zaburzony jest obszar kory wzrokowej, odpowiedzialny za tworzenie obrazu widzianych przedmiotów, chory może odbierać nietypowe doznania wzrokowe (np. obrazy lub barwne koła). Przy zajęciu obszarów odpowiedzialnych za funkcje ruchowe, mogą się pojawić drgawki. Jeżeli zaburzenie rozszerza się (uogólnia) na większy obszar mózgu, dochodzi zazwyczaj do objawów zajmujących całe ciało i do utraty przytomności. Zazwyczaj po okresie od kilkunastu sekund do kilku minut objawy mijają – samoistnie lub pod wpływem podanych leków. Po jakimś czasie – dniach, tygodniach, miesiącach – wracają ponownie i powtarzają się, najczęściej w podobnej postaci.

Przyczyną padaczki jest nieprawidłowa funkcja komórek mózgu (neuronów). Ponieważ mózg koordynuje wiele różnych funkcji organizmu, objawy padaczki u poszczególnych pacjentów mogą być bardzo różnorodne. Różne są też sposoby leczenia i rokowanie.

Przyczyny wystąpienia padaczki mogą być uwarunkowane genetycznie lub nabyte. W niektórych rodzinach może występować dziedziczna predyspozycja do tej choroby. Może też dojść do rozwoju padaczki w wyniku uszkodzenia neuronów po przebytej chorobie zapalnej, naczyniowej, metabolicznej lub po urazie głowy. Nie zawsze udaje się ustalić przyczynę choroby, dlatego często rozpoznawana jest tak zwana „padaczka o nieustalonej etiologii”.

W licznej grupie różnorodnych padaczek szczególne miejsce zajmują padaczki wieku dziecięcego. Są wśród nich takie, które występują w charakterystycznych przedziałach wieku dziecka, mają typowe objawy i charakterystyczny obraz zapisu EEG. Niektóre z nich zostały szczegółowo opisane jako zespoły padaczkowe, dzięki czemu wiadomo jakiego przebiegu choroby można się spodziewać i jak najskuteczniej leczyć daną postać choroby.

Jak często występuje padaczka?

Padaczka występuje u około 1% ludzi. Jest więc chorobą częstą.

Jak się objawia padaczka?

Powszechnie znanym objawem padaczki jest napad drgawek. Może dotyczyć całego ciała lub jednej okolicy. U niektórych chorych wystąpienie napadu bywa poprzedzone tak zwaną aurą, czyli nietypowymi odczuciami zwiastującymi nadchodzący napad padaczkowy. Podczas napadu padaczkowego może dojść do utraty świadomości, upadku, oddania moczu, wystąpienia ślinotoku, krótkiego bezdechu. Po napadzie chory może się czuć senny i zasnąć nawet na kilka godzin. Jednak nie wszystkie napady padaczkowe przebiegają z obecnością drgawek. Niektóre mogą polegać na znieruchomieniu pacjenta, chwilowym zwrocie gałek ocznych, opadnięciu głowy lub upadku z powodu chwilowego zmniejszenia napięcia mięśni. Rodzice zgłaszają zazwyczaj, że w zachowaniu ich dziecka pojawił się jakiś nowy, nieznany wcześniej element, który powtarza się wielokrotnie, trwa krótko, ustępuje i powraca. U małych dzieci oraz u pacjentów z zaburzeniami rozwoju, rozpoznanie obecności tego rodzaju napadów może być szczególnie trudne.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów padaczki?

W razie wystąpienia napadu padaczkowego należy przede wszystkim zapewnić dziecku bezpieczeństwo. Należy je ułożyć w tak zwanej pozycji bezpiecznej, na boku, aby w razie wymiotów lub wycieku śliny nie doszło do zachłyśnięcia, zapewnić dostęp świeżego powietrza, chronić przed urazami.

Pozycja bezpieczna
Ryc. Pozycja bezpieczna

Jeśli u dziecka już rozpoznano chorobę, opiekun powinien być w posiadaniu preparatu podawanego w celu przerwania napadu drgawek w razie napadu przedłużającego się do ponad 3–5 minut. Jeśli drgawki zostały sprowokowane przez gorączkę, należy stosować leki przeciwgorączkowe, najlepiej w postaci doodbytniczej.

Wystąpienie pierwszego w życiu napadu padaczkowego jest wskazaniem do pilnej konsultacji z lekarzem. W zależności od stanu dziecka należy wezwać pogotowie lub pilnie zgłosić się do lekarza.

Sprawując opiekę nad dziećmi z już rozpoznaną padaczką należy zachowywać środki ostrożności chroniące przed skutkami upadku lub utraty przytomności, które mogą towarzyszyć napadowi padaczkowemu. Dlatego zaleca się spanie bez dużej poduszki, kąpiel wyłącznie pod nadzorem osoby dorosłej, unikanie czynników wyzwalających wystąpienie napadu, jeśli takie istnieją. Zakazane są zabawy na wysokości (np. chodzenie po drzewach) i przy otwartym ogniu.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie padaczki?

Rozpoznanie padaczki ustala się na podstawie charakterystycznych objawów klinicznych oraz zapisu EEG (elektroencefalografia). Badanie EEG służy do oceny funkcji bioelektrycznej mózgu. Podczas badania na głowę osoby badanej zakłada się komplet elektrod, które rejestrują sygnały elektryczne wysyłane przez neurony. Zebrane informacje są zapisywane w postaci wykresu. Wynik badania ocenia się w odniesieniu do normy ustalonej dla poszczególnych grup wiekowych. Badanie wykonuje technik przeszkolony w tej metodzie, zaś interpretację jego wyniku przygotowuje lekarz posiadający odpowiednie uprawnienia w postaci właściwego certyfikatu.

Dodatkowo zazwyczaj wykonuje się obrazowanie mózgu techniką rezonansu magnetycznego lub tomografii komputerowej. Oprócz tego zleca się badania krwi i moczu w zależności od podejrzewanej przyczyny choroby.

Jakie są metody leczenia padaczki?

Leczenie padaczki polega przede wszystkim na farmakoterapii, czyli stosowaniu leków. Leczenie pierwszym lekiem jest skuteczne u około 60% pacjentów. U pozostałych chorych konieczna jest zmiana leku, wprowadzenie więcej niż jednego leku lub zastosowanie innych metod leczenia. W niektórych postaciach padaczek lekoopornych stosuje się dietę ketogenną; można też rozważyć użycie stymulatora nerwu błędnego lub zastosowanie leczenia operacyjnego.

Celem leczenia jest jak najlepsza redukcja napadów padaczkowych oraz umożliwienie dziecku jak najlepszego rozwoju. Należy pamiętać, że napady padaczkowe mogą być przeszkodą w prawidłowym rozwoju dziecka, a niektóre postacie padaczek doprowadzają do jego regresu. Za optymalne leczenie przeciwpadaczkowe uznaje się takie, przy którym dziecko robi postępy rozwoju, napady są dobrze kontrolowane, a działania niepożądane stosowanych leków – akceptowalne dla pacjenta i jego rodziców.

Czy jest możliwe całkowite wyleczenie padaczki?

Jeśli po wprowadzeniu leczenia udaje się opanować występowanie napadów padaczkowych, zapis EEG normalizuje się, a dziecko rozwija się dobrze, można po 2–3 latach leczenia zastanowić się nad odstawieniem leków przeciwpadaczkowych. Wiadomo jednak, że u części pacjentów istnieje ryzyko nawrotu napadów. Dlatego decyzję o odstawieniu leków podejmuje się zawsze indywidualnie, nie wcześniej jednak niż po 2–3 letnim okresie wolnym od napadów.

Według zaleceń Międzynarodowej Ligi Padaczkowej, o ustąpieniu padaczki mówimy w przypadku osób, u których występował zależny od wieku zespół padaczkowy, a które z upływem lat znalazły się poza grupą wiekową zagrożoną napadami, a także u osób chorych na padaczkę, które przez co najmniej 5 lat nie przyjmowały leków przeciwpadaczkowych i u których przez co najmniej 10 lat nie występowały napady padaczkowe.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia padaczki?

W przypadkach, gdy leczenie musi być prowadzone przewlekle, pacjent pozostaje pod opieką poradni neurologicznej. W zależności od rodzaju przyjmowanych leków pacjent otrzymuje zalecenia co do rodzaju i częstości wykonywania badań kontrolnych. Najczęściej są to badania krwi wykonywane co około pół roku. W zależności od potrzeb może być zalecane podawanie witaminy D3, B6, kwasu foliowego, według zaleceń lekarza prowadzącego.

Istotna jest również opieka psychologa, ocena rozwojowa i poradnictwo co do wyboru rodzaju szkoły i zawodu.

Dziewczęta w wieku pokwitania i młode kobiety przyjmujące leki przeciwpadaczkowe powinny porozmawiać ze swoim lekarzem o wpływie przyjmowanych leków na przebieg ewentualnej ciąży. Ciąża u kobiety leczonej takimi lekami powinna być zaplanowana i poprzedzona odpowiednim przygotowaniem pacjentki, tak aby uzyskać jak najlepsze warunki dla rozwoju dziecka.

22.03.2017
Zobacz także
Wybrane treści dla Ciebie
  • Mózgowe porażenie dziecięce
  • Zakażenia grzybicze u dzieci
  • Kamica przewodów żółciowych u dzieci
  • Alergia pokarmowa u dzieci
  • Ostre wirusowe zapalenie wątroby u dziecka
  • Schizofrenia u dzieci i młodzieży
  • Alergiczny wyprysk kontaktowy u dzieci
  • Małe dziecko u dentysty
  • Wady zgryzu u dzieci
  • Dieta ketogenna w leczeniu padaczki lekoopornej
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta