Występowanie urazów zębów
Dzieci z uzębieniem mlecznym doznają urazów zębów w 30%, z uzębieniem stałym do 13. roku życia w 22%. Chłopcy 2 razy częściej niż dziewczęta. Największy wzrost częstości urazów zębów mlecznych obserwuje się w wieku 2–4 lat i ponowny wzrost w wieku 8–10 lat najczęściej dotyczy stałych zębów przednich górnych. Najczęściej występuje uraz pojedynczego zęba, a w wypadkach komunikacyjnych i przy uprawianiu sportów uraz kilku zębów.
Przyczyny urazów
Do 5. roku życia są to upadki w 50%, zmniejszające się z wiekiem. Podobnie zmniejszają się urazy zębów podczas zabawy, ale wzrastają do 61% podczas uprawiania sportów, do 78% podczas bójek i napadów, natomiast urazy komunikacyjne w wieku 5–10 lat wynoszą 44%, przy 63% urazów spowodowanych ugryzieniem przez psa w wieku 0–5 lat. Maltretowanie stanowi aż 80% urazów u dzieci w wieku 0–5 lat, przy spadku do 20% w wieku 5–10 lat.
Czynnikiem usposabiającym mogą być: wady zgryzu 2-krotnie częściej z wychyleniem przednich zębów w szczęce, napady padaczki, niepełnosprawność fizyczna, upośledzenie koordynacji mięśni szkieletowych.
Następstwa urazów zębów mlecznych
Zwichnięcia zębów mlecznych stanowią 62–69%, z których 3–14% zębów po urazie znajduje się poza jamą ustną dziecka. U dzieci do 2. roku życia uraz prowadzi do wtłoczenia zęba mlecznego w głąb kości wyrostka zębodołowego, w takich przypadkach najczęstszym wskazaniem jest usunięcie wtłoczonego zęba, dla uchronienia przed uszkodzeniem korony zawiązka zęba stałego znajdującej się tuż nad zębem mlecznym.
Uwaga
W uzębieniu mlecznym najczęściej występują pourazowe zwichnięcia zębów, rzadziej dochodzi do złamań korony lub korzenia zęba mlecznego.Następstwa urazów zębów stałych
Złamania korony zęba stałego stanowią 26%, a nawet do 76% wszystkich rodzajów urazowych uszkodzeń zębów. Po urazie w koronie zęba może nastąpić pęknięcie lub odłamanie szkliwa w obrębie korony, złamanie korony zęba idące przez szkliwo i zębinę z obnażeniem tzw. nerwu zęba, odłamanie całej korony od korzenia zęba, złamanie korzenia o różnym przebiegu i na różnej jego długości, a także częściowe lub całkowite zwichnięcie zęba, w którym ząb może być nadwichnięty, wtłoczony, przesunięty bądź wysunięty z zębodołu. W wieku 7–10 lat najczęściej ząb po urazie w 0,5–16% przypadków znajduje się całkowicie poza zębodołem i jamą ustną dziecka.
Postępowanie po urazach zębów stałych
Po urazie należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza dentysty. W zależności od rodzaju pourazowego uszkodzenia zęba, wdrożone będzie postępowanie lecznicze, np. z odbudową braku w koronie zęba. W przypadku, gdy po urazie ząb znajdował się jakiś czas poza jamą ustną i zębodołem, po dokładnym obejrzeniu zęba i bardzo delikatnym opłukaniu go wodą z ewentualnych zanieczyszczeń, do czasu wizyty u lekarza dentysty należy przetrzymać ząb w ślinie w przedsionku jamy ustnej, w mleku lub specjalnym płynie transportowym dla wybitych zębów. Jeżeli wybity ząb miał kontakt z ziemią, konieczna jest u dziecka profilaktyka przeciwtężcowa. Po zbadaniu stanu zębodołu możliwy jest zabieg replantacji, czyli wprowadzenia ponownie wybitego zęba do zębodołu i unieruchomienie go szyną na 1–2 tygodni. Powodzenie replantacji zależy od jak najkrótszego czasu przebywania zęba poza zębodołem.
Powikłania pourazowe zębów stałych
Niezależnie od rodzaju uszkodzenia, zęby po urazie powinny być przez długi okres kontrolowane klinicznie oraz radiologicznie, ponieważ toczące się po urazie procesy chorobowe mogą mieć przebieg bezobjawowy i bez towarzyszenia bólu. Skutkiem urazu może być: zahamowanie rozwoju korzenia zęba, resorpcja korzenia zęba przez kość, zamknięcie światła komory i kanału w korzeniu zęba, obumarcie nerwu zęba, przebarwienie korony, a nawet zanik, czyli utrata kości wyrostka zębodołowego wokół zęba.
Zapobieganie urazom zębów stałych
Leczenie u dzieci wad zgryzu, podczas uprawiania sportów stosowanie wewnątrzustnych ochraniaczy na zęby, kasków ochronnych na twarz i głowę.
