Zauważyłaś, że fragment piersi stał się zaczerwieniony, twardszy, wyczuwasz zgrubienie, przy dotykaniu bolesne. Podczas karmienia czujesz ból tego miejsca, zwłaszcza podczas wypływu mleka z piersi. Później ból mija. Podczas karmienia zauważasz, że dziecko gorzej ssie. To, z czym masz do czynienia, to obrzęk lub zastój pokarmu w obrębie jednego płata gruczołu piersiowego spowodowany zatkaniem jednego przewodu mlecznego, rzadziej przewodu wyprowadzającego na brodawce.
Zastój pokarmu - przyczyny
Czasem nie umiemy znaleźć przyczyny, ale często są to zwykłe zaniedbania w postępowaniu, prowadzące do niedostatecznego opróżniania piersi, takie jak nieprawidłowa technika karmienia, zbyt krótkie lub zbyt rzadkie karmienie, zbędne dokarmianie czy przespanie nocy. Może się zdarzyć również uraz mechaniczny – ucisk palca, biustonosza (ryc. 1.), nosidełka, forsowny masaż, uderzenie.
Do takiej sytuacji może dojść na każdym etapie laktacji, nawet u mamy karmiącej roczne czy dwuletnie dziecko. Wtedy powodem jest nagłe odstawienie dziecka od piersi, nagłe wprowadzenie dokarmiania lub znacznej ilości pokarmów stałych, powrót do pracy, zmiana w organizacji życia domowego. Efekt? W przewodzie mlecznym zalega i zagęszcza się pokarm, przewód się poszerza, naczynia zostają uciśnięte, następuje wysięk do tkanek zrębu i powstaje obrzęk tkanki. Przeszkodę może również stanowić obrzęk uszkodzonej tkanki w wyniku urazu.
Ryc. 1. Zatkanie przewodu po uciśnięciu fiszbiną
Za: Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A. (red.): Karmienie piersią w teorii i praktyce. Podręcznik dla doradców i konsultantów laktacyjnych oraz położnych, pielęgniarek i lekarzy. Medycyna Praktyczna, Kraków 2012 (fot. M. Żukowska-Rubik)
Zastój pokarmu - co robić?
Postaraj się skorygować wszelkie błędy, które mogłaś popełnić. W razie wątpliwości lub braku efektu Twoich działań skontaktuj się z poradnią laktacyjną.
Rozpoczynaj karmienie od chorej piersi, karm często (co 2 godziny) i odpowiednio długo, dopóki dziecko połyka pokarm, zwłaszcza z chorej piersi. Stosuj różne pozycje do karmienia, poszukaj takiej, w której w czasie ssania bródka lub nos dziecka będą się znajdowały od strony chorego fragmentu piersi (obejrzyj film: Obrzęk piersi – metody łagodzące objawy).
- Przed karmieniem połóż ciepły okład na chory fragment piersi.
- W trakcie karmienia zostaw ciepły okład lub delikatnie głaszcz (masowanie to za duże słowo!) zmienioną okolicę piersi w kierunku brodawki między falami wypływu.
- Po karmieniu połóż na chore miejsce zimny okład, np. żelowy.
Pomocne bywa odkrycie przyczyny i jej wyeliminowanie, np. zmiana biustonosza, ułożenia nosidełka, sposobu trzymania piersi podczas karmienia, dodanie nocnego karmienia. W przypadku zatkania przewodu wyprowadzającego przed karmieniem należy zastosować ciepłe, a po karmieniu zimne okłady na samą brodawkę. Jeśli nie stwierdza się poprawy, można wykonać zabieg usunięcia czopa z ujścia przewodu. Przeprowadzi go lekarz lub położna – doradcy laktacyjni.
