×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Nawracające ostre zapalenia uszu u dzieci

Pytanie nadesłane do redakcji

Córka ma 6 lat i od 3 lat męczą ją zapalenia ucha środkowego. Miała już wycięty trzeciego migdał i zabieg adenoidektomii. 2 Miesiące temu znowu miała zapalenie ucha środkowego (powiedziała, że ją boli i zemdlała), a dzisiaj od nowa ból ucha. Czy jest jakaś szansa, że ona z tego wyjdzie? Jak rozpoznać pierwsze objawy zapalenia ucha. Czy każdy katar tamować steroidami Awamys lub Nasonex? Co zrobić, żeby wyjść z tego błędnego koła?

Odpowiedział

dr med. Wojciech Brzoznowski
otolaryngolog, otolaryngolog dziecięcy
Klinika Otolaryngologii
Gdański Uniwersytet Medyczny

Ostre zapalenie ucha środkowego (OZUŚ) jest jedną z najczęstszych chorób wieku dziecięcego. Szczyt zachorowań występuje między 6. a 24. miesiącem życia, a zachorowalność obniża się istotnie po 7. roku życia.

Rozpoznanie ustalamy na podstawie:

  • niespecyficznych, gwałtownie rozwijających się objawów ogólnych: gorączka, ból ucha, niedosłuch lub szum w uchu oraz
  • charakterystycznego obrazu otoskopowego: przekrwienie, uwypuklenie błony bębenkowej z zatarciem refleksu świetlnego, rzadziej wyciek z ucha.

Zespół objawów może być różny w zależności od wieku dziecka - im młodsze, tym bardziej dominują objawy ogólne (niepokój, drażliwość, biegunka lub wymioty).

Nawracające ostre zapalenie ucha środkowego (NOZUŚ) rozpoznajemy, gdy wystąpiły trzy lub więcej epizodów OZUŚ w okresie 6 miesięcy lub cztery albo więcej incydentów OZUŚ w okresie 12 miesięcy.

W rozwoju procesów zapalnych ucha środkowego kluczową rolę odgrywa upośledzenie drożności trąbki słuchowej i związane z tym zaburzenie wentylacji i drenażu jamy bębenkowej.

Zapobieganie NOZUŚ polega głównie na eliminacji czynników ryzyka:

  • alergiczny nieżyt nosa,
  • narażenie na bierne palenie tytoniu,
  • przebywanie w dużej grupie dzieci (przedszkole, żłobek)
  • nawracające infekcje górnych dróg oddechowych,
  • przerost tkanki limfatycznej gardła (migdałków podniebiennych i gardłowego),
  • refluks żołądkowo-przełykowy,
  • skrzywienie przegrody nosa i inne.

Główne przyczyny niepowodzeń leczenia OZUŚ u dzieci przedstawiono na poniższej rycinie.

Ryc. Główne przyczyny niepowodzeń leczenia OZUŚ u dzieci

Jednym z niekorzystnych następstw OZUŚ może być rozwój przewlekłego wysiękowego zapalenia ucha środkowego (PWZUŚ). Jest to stan chorobowy polegający na gromadzeniu się jałowego płynu (wysięku) w przestrzeniach ucha środkowego za zachowaną błoną bębenkową. Często rozwija się podstępnie, powodując postępujący niedosłuch, typowo nasilający się podczas ostrych infekcji górnych dróg oddechowych.

Początkowo leczenie jest zachowawcze i polega głównie na wyeliminowaniu czynników ryzyka oraz zabiegach udrażniających trąbkę słuchową (w zależności od wieku dziecka): przedmuchiwanie trąbek słuchowych metodą Politzera (z użyciem gumowej gruszki) lub z użyciem Otoventu (systemu specjalnych balonów nadmuchiwanych przez nos). Istotne jest włączenie leków mukolitycznych (rozrzedzenie wysięku i ułatwienie jego ewakuacji). W przypadku współistnienia alergicznego nieżytu nosa stosuje się glikokortykosteroidy donosowe i leki przeciwhistaminowe. Można też rozważyć leczenie immunomodulujące poprawiające niedojrzałą odporność dziecka.

Decyzje o leczeniu operacyjnym podejmuje się po 3 miesiącach nieskutecznego postępowania zachowawczego w przypadku obustronnego PWZUŚ i po 4 miesiącach jednostronnych zmian wysiękowych. Nasilone zmiany otoskopowe, krzywa tympanometryczna typu B (płaska) z brakiem odruchu strzemiączkowego, rezerwa ślimakowa >25-30 dB to zasadnicze wskazania do leczenia operacyjnego. Polega ono na wykonaniu paracentezy (nacięciu błony bębenkowej) i założeniu drenażu wentylacyjnego ucha środkowego (pistonu). Drenaż ten ma na celu poprawę upowietrznienia ucha środkowego, wyrównanie ciśnienia w jamie bębenkowej, a dzięki temu ustąpienie objawów choroby, polepszenie słuchu i zapobieganie NOZUŚ. W przypadku współistniejącego przerostu migdałka gardłowego wskazane jest jednoczasowe wykonanie adenoidektomii.

Pomimo że Państwa dziecko przebyło już zabieg usunięcia migdałka gardłowego, to warto sprawdzić u specjalisty otolaryngologa, czy nie ma objawów wskazujących na konieczność powtórnego wykonania tego zabiegu. Warto również zwrócić uwagę na współistnienie przerostu migdałków podniebiennych i/lub skrzywienia przegrody nosa. W takim wypadku również należy rozważyć ewentualną korektę chirurgiczną. Stosowanie steroidów donosowych powinno być ograniczone jedynie do przypadków potwierdzonego alergicznego nieżytu błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. Nie należy traktować tych leków jako alternatywy w stosunku do dostępnych w aptece bez recepty kropli anemizujących błonę śluzową nosa. W celu rozwiązania problemu nawracających zapaleń ucha środkowego u Państwa dziecka wskazane jest więc udanie się do specjalisty otolaryngologa, gdzie po szczegółowym badaniu może zapaść decyzja o konieczności leczenia operacyjnego (założenie drenażu wentylacyjnego ucha środkowego z ewentualną readenoidektomią).

Piśmiennictwo:

Hassmann-Poznańska E.: Postępy w otolaryngologii dziecięcej w 2003 roku. Med. Prakt. 2003.
Zielnik-Jurkiewicz B., Porembska E.: Rekomendacje postępowania w przewlekłym wysiękowym zapaleniu ucha środkowego. Terapia. 2009; 5 (224): 18-20.
14.05.2014
Zobacz także
  • Ból ucha u dziecka
  • Ostre zapalenie ucha środkowego u dziecka
Inne pytania
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta