Pytanie nadesłane do redakcji
Jak się leczy biegunkę u niemowląt i małych dzieci?
Odpowiedziała
dr med. Dorota Gieruszczak-Białek
specjalista pediatrii, genetyki klinicznej
Klinika Pediatrii
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Ostra biegunka należy do najczęstszych chorób występujących u małych dzieci. Bez względu na wiek dziecka i sposób żywienia biegunkę rozpoznajemy, gdy dziecko oddaje zwiększoną ilość stolców w ciągu doby, zmienia się rodzaj oddawanego stolca (na półpłynne, wodniste) i/lub stolec zawiera krew, śluz, ropę. W tym miejscu warto dodać, że niewielka ilość śluzu (zwłaszcza w stolcach niemowląt karmionych piersią) nie świadczy o chorobie i nie wymaga żadnych działań.
Ostra biegunka zwykle spowodowana jest zakażeniem wirusowym, mogą jej towarzyszyć wymioty, gorączka, pogorszenie łaknienia, co zwiększa ryzyko odwodnienia.
Podstawowym celem w domowym leczeniu biegunki powinno być zapobieganie odwodnieniu. W tym celu należy stosować doustne płyny nawadniające (DPN). Dziecko poniżej 2. roku życia powinno wypić co najmniej 50-100 ml, a kilkulatek 100-200 ml po każdym luźnym stolcu.
Na rynku dostępnych jest wiele preparatów tego typu, mogą być one stosowane w każdym wieku (także u niemowląt), większość z nich można kupić bez recepty. Mimo że DPN dostępne są w różnych smakach, problemem bywa przekonanie dziecka do wypicia takiego płynu. Warto jednak „powalczyć”, gdyż jest to najskuteczniejsza metoda leczenia biegunki. Chcę również podkreślić, że towarzyszące biegunce wymioty (o ile nie są intensywne) nie stanowią przeciwwskazania do podawania DPN.
Kolejnym ważnym elementem w leczeniu ostrej biegunki jest właściwe żywienie dziecka. Należy żywić dziecko w taki sam sposób, jak przed wystąpieniem biegunki. Z doświadczenia wiem, że u wielu rodziców i dziadków właśnie to zalecenie budzi największe kontrowersje, ale nie ma powodów do obaw. Jest za to większa szansa, że dziecko przychylnym okiem spojrzy na lubianą, znaną mu potrawę niż …bezsmakową, „dietetyczną” papkę.
Ważne jest, żeby w trakcie biegunki uważnie obserwować dziecko, czy nie pojawiają się objawy odwodnienia (m.in. mniejsza ilość oddawanego moczu, płacz bez łez, suchy język, zapadnięte ciemię, zmiana zachowania dziecka), w takiej sytuacji należy skontaktować się z lekarzem. Należy to również zrobić, gdy dziecko intensywnie wymiotuje, oddaje bardzo liczne, obfite stolce lub stolce z krwią, wysoko gorączkuje lub odmawia przyjmowania pokarmów i płynów. Lekarz po zbadaniu dziecka zdecyduje, czy dalsze leczenie może być prowadzone w domu, czy też konieczne będzie przyjęcie do szpitala.
Poza nawadnianiem i odpowiednim żywieniem, w leczeniu biegunki znajdują zastosowanie probiotyki o udokumentowanej skuteczności (np. Lactobacillus GG, Sacharomyces Boulardi) i smektyn dwuoktanościenny.
Warto dodać, że stosowanie leków przeciwdrobnoustrojowych (antybiotyki, chemioterapeutyki) bardzo rzadko jest uzasadnione i powinno być wyjątkiem, a nie regułą. Dość powszechnie stosowany nifuroksazyd nie przynosi żadnych korzyści w leczeniu biegunki, a w tych rzadkich sytuacjach, w których konieczne jest wykonanie posiewu kału, może utrudnić diagnostykę.
Na zakończenie, warto dodać, że niektórym zachorowaniom można zapobiec lub złagodzić ich objawy poprzez stosowanie szczepień przeciwko rotawirusom.
Podsumowując, biegunka jest częstą chorobą wieku dziecięcego, najważniejsze w jej leczeniu jest zapobieganie odwodnieniu i/lub leczenie odwodnienia. Zwykle możliwe jest to w warunkach domowych, jednak w niektórych sytuacjach konieczne może być przyjęcie dziecka do szpitala i nawodnienie dożylne.
