Pytanie nadesłane do redakcji
Moje dziecko ma 22 miesiące i od niedawna alergię na białko mleka i na orzechy arachidowe od 1 roku. Moja córka uwielbia mleko, piła je do tej pory rano i wieczorem. Była od urodzenia karmiona sztucznie niemieckim mlekiem Aptamil. Lekarz polecił odstawić mleko całkowicie, a dietę uzupełniać bananami. Pozwolił próbować dawać jogurty i przy tym obserwować co się z nią dzieje. Kupiłam na próbę mleko sojowe, posmakowało jej, ale za to ma problemy z kupką, robi co dwa dni bardzo twardą, a dziś zrobiła strasznie cuchnącą. Co mam jej podawać zamiast mleka, chciałabym kupić mleko w proszku, ale nie wiem jakie, ciężko mi będzie odzwyczaić ją od picia mleka, wolałabym jej podać zamiennik. Proszę o pomoc
Odpowiedziała
dr n. med. Grażyna Durska
Zakład Medycyny Rodzinnej
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Poradnia alergologiczna „Podgórna” w Szczecinie
Nie napisała Pani na jakiej podstawie rozpoznano u dziecka „alergię na białko mleka i na orzechy arachidowe?” Czy występowały u córki objawy choroby alergicznej? Czy były to wyłącznie dodatnie testy skórne lub wysokie miana przeciwciał IgE w surowicy krwi?
Objawy kliniczne choroby alergicznej mogą dotyczyć:
- Skóry (pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, część przypadków atopowego zapalenia skóry).
- Przewodu pokarmowego (bóle brzucha, biegunki, zaparcia, niedostateczny przyrost masy ciała, obecność śluzu, krwi w stolcu).
- Układu oddechowego (nawracające zapalenia oskrzeli - astma, objawy ze strony nosa, krtani).
- Układu krwiotwórczego (niedokrwistość z niedoboru żelaza).
Do niespecyficznych objawów nadwrażliwości na alergeny pokarmowe należą zmiany zachowania. Na szczęście w rzadkich przypadkach nadwrażliwości alergicznej na pokarmy mogą występować objawy wstrząsu anafilaktycznego (reakcje o ciężkim przebiegu obejmujące układ oddechowy, układ krążenia) stanowiące zagrożenie dla zdrowia i życia.
W przypadku uczulenia na alergeny białka mleka krowiego (albuminy, β-laktoglobulinę, α-laktoglobulinę, kazeinę) wyklucza się z diety zarówno mleko, jak i wszystkie produkty z niego sporządzone tzn. jogurty, kefiry, sery, masło, margaryny z domieszką mleka itp. W niektórych przypadkach przeciwwskazane jest również spożywanie mięsa wołowego i cielęcego.
Mieszanki mleka modyfikowanego (mleko w proszku) są mlekiem krowim wzbogaconym witaminami, mikro- i makroelementami, często probiotykami w ilościach odpowiednich dla rozwoju dziecka.
Nie zaleca się spożywania mleka innych zwierząt (mleko kozie pod względem alergenności w 80% jest podobne do mleka krowiego). Również preparaty sojowe nie są obecnie zalecane do spożywania przez osoby uczulone na alergeny mleka krowiego.
Przed wprowadzeniem diety eliminacyjnej bardzo ważne jest potwierdzenie alergii na dany pokarm. Dodatnie wyniki badań alergologicznych (stwierdzenie swoistych przeciwciał IgE oraz dodatnie testy punktowe) bez występowania objawów choroby alergicznej nie są wskazaniem do wprowadzania diety eliminacyjnej!
Aby potwierdzić alergię na dany pokarm, należy zastosować 10-14 dniową dietę eliminacyjną, polegającą na zaprzestaniu podawania pokarmu „podejrzanego o wywoływanie objawów”. Po tym okresie stopniowo włącza się do diety kolejne pokarmy. Jeśli w czasie trwania diety eliminacyjnej ustępują objawy chorobowe, a po wprowadzeniu pokarmu do diety ponownie się pojawiają (warto próbę powtórzyć 2 razy - pozwoli to na zwiększenie wiarygodności badania), zaleca się stosowanie diety eliminacyjnej przez ok. 6-12 miesięcy. Po tym czasie zazwyczaj dochodzi do wytworzenia tolerancji na wcześniej alergizujący pokarm.
Występowanie w przeszłości gwałtownych objawów klinicznych wywołanych nadwrażliwością alergiczną IgE-zależną jest przeciwwskazaniem do przeprowadzania prowokacji pokarmowej w warunkach domowych!
U niemowląt z potwierdzoną nadwrażliwością alergiczną na alergeny białka mleka krowiego w żywieniu stosuje się głównie hydrolizaty białek serwatkowych lub kazeiny. U dzieci powyżej roku życia (z potwierdzoną alergią!) można całkowicie zrezygnować ze spożywania mleka i produktów z niego sporządzonych.
Alergia na arachidy u tak małych dzieci występuje niezwykle rzadko, może być związana z ryzykiem ciężkich reakcji ogólnoustrojowych. Zazwyczaj stosowanie diety eliminacyjnej nie pozwala na wytworzenie tolerancji immunologicznej na ten alergen.
Jak już wcześniej napisałam, nie wiem na jakiej podstawie rozpoznano u Pani córki alergię pokarmową, może przed wprowadzeniem ograniczeń dietetycznych warto byłoby poprosić o konsultację lekarza alergologa?
Piśmiennictwo:
Bobrus-Chociej A., Kaczmarski M.: Tolerancja pokarmowa. Przegląd Pediatryczny. 2010; 40: 63-67.Horvath A.: Podsumowanie zaleceń ESPGHAN i AAP dotyczących stosowania preparatów sojowych u niemowląt i małych dzieci. Standardy Medyczne. Żywienie dzieci - wytyczne i stanowiska towarzystw naukowych 2006-2012. Suplement 2. 2013; 10,1: 35-37.
Kaczmarek J., Kuna P.: Alergia pokarmowa-narastający problem w praktyce lekarskiej. Terapia. Alergologia. 2010; 4,1(237): 16-20.
Kaczmarski M. i wsp.: Polskie stanowisko w sprawie alergii pokarmowej u dzieci i młodzieży. Postępy Dermatologii i Alergologii. 2011, supl. 92.
Kaczmarski M., Korotkiewicz-Kaczmarska E., Bobrus-Chociej A.: Aspekty epidemiologiczne, kliniczne i społeczne alergii pokarmowej. Przegląd Pediatryczny. 2009; 39: 126-138.
Krogulska A., Wąsowska-Królikowska K.: Przydatność prób prowokacyjnych z pokarmami u dzieci z alergią na pokarmy. Alergologia Współczesna. 2007; 1: (19) 4-7.
Stelmach I., Majak P., Jerzyńska J.: Alergia a nietolerancja pokarmowa. Terapia. Alergologia. 2009; 3(222): 121-125.