Pytanie nadesłane do redakcji
Mój 13-letni syn choruje na astmę i refluks żołądkowo-jelitowy. Dodatkowo ma sporą nadwagę. Jaką dietę powinien stosować, by skutecznie zwalczyć nadwagę i jednocześnie uniknąć nasilenia chorób?
Odpowiedziała
Dr med. Andrea Horvath
pediatra-gastrolog
Klinika Pediatrii, WUM
Szanowna Pani,
W swym krótkim liście podała Pani, aż trzy niezwykle istotne i dość ściśle ze sobą powiązane patologie, z jakimi musi się zmagać Pani syn: ASTMA oskrzelowa, REFLUKS żołądkowo-przełykowy i NADWAGA/otyłość.
Rozumiem, że dziecko znajduje się pod opieką lekarzy-specjalistów i wszystkie wymienione przez Panią choroby syna zostały potwierdzone nie tylko objawami klinicznymi, ale również badaniami specjalistycznymi, bo od nich też częściowo uzależnione jest właściwe leczenie dziecka! Błędy w prowadzeniu takich chorych i niewłaściwe leczenie mogą skutkować zaostrzeniem objawów zarówno z układu oddechowego, jak i przewodu pokarmowego.
Zacznijmy jednak od początku:
Astma oskrzelowa a otyłość
Istnieje coraz więcej dowodów na negatywny wpływ otyłości na stan czynnościowy i immunologiczny układu oddechowego, a zatem - mówiąc prościej - na przebieg i leczenie astmy oskrzelowej. Eksperci zajmujący się tym problemem, zwracają również uwagę na znaczne podobieństwo czynników ryzyka rozwoju obu patologii! Dlatego nowoczesne programy kompleksowej opieki nad takimi dziećmi uwzględniają ocenę i monitorowanie ich stanu odżywienia oraz nawyków dietetycznych.
Astma a refluks żołądkowo-przełykowy
Refluks, czyli zarzucanie kwaśnej treści żołądka do przełyku, może skutkować zaostrzeniem objawów ze strony układu oddechowego i to w kilku mechanizmach. Bierze się pod uwagę m.in. bezpośrednie drażnienie zakończeń nerwowych w przełyku przez zakwaszoną treść pokarmową, co skutkować może odruchowym skurczem oskrzeli, oraz mikroaspiracje – czyli zarzucanie minimalnych ilości treści pokarmowej do światła tchawicy i oskrzeli prowadzące do ich skurczu, a nawet przewlekłego stanu zapalnego.
Z drugiej strony niekontrolowana, źle prowadzona astma oskrzelowa może niekorzystnie wpływać na ciśnienia w klatce piersiowej, co upośledza funkcjonowanie połączenia przełykowo-żołądkowego, prowadząc tym samym do zwiększenia zarzucania przełykowego, a więc zaostrzenia objawów refluksu. Dodatkowo, część ekspertów samym lekom przeciwastmatycznym (np. teofilinie czy agonistom receptorów ß2-adrenergicznym) przypisuje niekorzystny wpływ na dolny zwieracz przełyku, co też wiąże się z zaostrzeniem objawów.
Zatem astma oskrzelowa i refluks żołądkowo-przełykowy stanowią swego rodzaju błędne koło: nieleczony refluks – może zaostrzać objawy astmy, z kolei astma może wpływać negatywnie na objawy refluksu.
Otyłość
Negatywny wpływ na przebieg obu omawianych chorób ma otyłość. Najistotniejszym, a zarazem najtrudniejszym zadaniem będzie więc normalizacja masy ciała. Proponuję poszukać dobrego dietetyka w celu ustalenia normo-kalorycznej diety dla Pani syna. Należy pamiętać, że leczenie otyłości u dziecka nie ma na celu szybkiego „odchudzenia” go, ale przede wszystkim ma prowadzić do spowolnienia dalszych przyrostów masy ciała! Nigdy nie jest to proces szybki! Wymaga poświęcenia i zaangażowania wszystkich członków rodziny, a sukces osiąga się metodą drobnych kroków. Zważywszy jednak na bilans korzyści, jakie można uzyskać (poprawa ogólnego stanu zdrowia, często redukcja dawek leków niezbędnych wcześniej do prowadzenia dziecka), warto podjąć wysiłek, bo – jak głosi stare łacińskie powiedzenie: „per aspera ad astra” („przez trudy do gwiazd”).
Powodzenia!
Piśmiennictwo:
Lang J.E., Hossain J., Smith K., Lima J.J.: Asthma Severity, Exacerbation Risk, and Controller Treatment Burden in Underweight and Obese Children. J. Asthma, 2012. [Epub ahead of print]Jensen M.E., Wood L.G., Gibson P.G.: Obesity and childhood asthma - mechanisms and manifestations. Curr. Opin. Allergy Clin. Immunol., 2012; 12: 186-192
Quinto K.B., Zuraw B.L., Poon K.Y. i wsp.: The association of obesity and asthma severity and control in children. J. Allergy Clin. Immunol., 2011; 128 (5): 964-969
Carroll M.W., Jacobson K.: Gastroesophageal reflux disease in children and adolescents: when and how to treat. Paediatr. Drugs, 2012; 14: 79-89
Zobacz także
Astma: co to znaczy? »Objawy astmy »
Astma a uprawianie sportu »
Czy dzieci wyrastają z refluksu żołądkowo-przełykowego? »
Choroba refluksowa przełyku (refluks) »
Otyłość u dzieci sprzyja rozwojowi raka »
Nadwaga i otyłość. Postępowanie żywieniowe »
Zasady prawidłowego żywienia »
Otyłość i zespół metaboliczny u dzieci i młodzieży »
Podstawowe zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży »