Pytanie nadesłane do redakcji
Córka ma 5 tygodni i w miejscu szczepienia BCG nie powstał naciek. Co robić? Proszę o szybką odpowiedź.
Odpowiedział
dr med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii i Chorób Zakaźnych
Akademia Medyczna we Wrocławiu
Obecnie stosowana szczepionka "Bacille Calmette-Guérin" (BCG), została opracowana na początku XX wieku i po raz pierwszy podana niemowlęciu w 1921 roku. Szczepionka BCG pozwoliła zmniejszyć śmiertelność z powodu gruźlicy z 25% nieszczepionych noworodków do ok. 1% u zaszczepionych noworodków. Dzisiaj, BCG wchodzi w skład rozszerzonego programu szczepień ochronnych WHO dla niemowląt (EPI). BCG podaje się ponad 100 milionom dzieci rocznie.
Po prawidłowym, śródskórnym podaniu szczepionki BCG, po ok. 2–5 tygodni w miejscu wstrzyknięcia pojawia się naciek, rumień i grudka, na szczycie której powstaje pęcherzyk z ropną zawartością. Następnie pęcherzyk pęka, z wytworzeniem owrzodzenia, które później przysycha i goi się pod strupem. W części przypadków dochodzi do zropienia owrzodzenia. Strup odpada zwykle po 8–10 tygodniach. Prawie u 95% szczepionych powstaje biało-różowa blizna o średnicy do 6–8 mm.
Opisana ewolucja odczynu poszczepiennego jest najczęstsza, niemniej jednak u części dzieci (ponad 5% dzieci) nie obserwujemy powstawania nacieku i blizny. Przyczyn takiego stanu może być co najmniej kilka: indywidualna reakcja organizmu (zazwyczaj), błąd podania szczepionki, bardzo rzadko nieczynna, np. źle przechowywana, szczepionka.
Cytuję za polskim Programem Szczepień Ochronnych na 2012 rok „zgodnie z aktualną wiedzą, odstąpiono od oceny wielkości blizny poszczepiennej oraz obowiązkowej rewakcynacji dzieci i młodzieży. Z tego powodu u każdego dziecka należy na podstawie dokumentacji medycznej sprawdzić wykonanie szczepienia BCG, a jeśli szczepienie to nie było wykonane, należy w możliwie najkrótszym terminie podać jedną dawkę szczepionki BCG śródskórnie. Szczepienie wychwytujące (uzupełniające) u osób niezaszczepionych przy urodzeniu należy wykonać w możliwie najwcześniejszym terminie, nie później niż do ukończenia 15 roku życia”. I dalej: „w przypadku wystąpienia wątpliwości szczepienie może być zrealizowane w poradni specjalistycznej świadczącej usługi w zakresie szczepień ochronnych”.
Co zatem robić? Jeżeli Pani córeczka czuje się dobrze i nie jest podejrzewana o zaburzenia odporności to nie ma powodu do obaw. Proszę przy okazji kontrolnej wizyty u pediatry wspomnieć o sprawie. Pediatra zapewne uspokoi Panią, ewentualnie rozważy skierowanie Pani córki na próbę tuberkulinową. Jeżeli córeczka ma jakiekolwiek objawy sugerujące poważniejszą, rozsianą chorobę, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Piśmiennictwo:
Szczuka I.: Bezpieczeństwo szczepień BCG – niepożądane odczyny poszczepienne. Część I. Postacie powikłań. System nadzorowania. Przegl. Epidemiol. 2002; 56: 1–13Zobacz także
Szczepienie przeciwko gruźlicy »Szczepienia - niepożądane reakcje i przeciwwskazania »
Zmiany w obrębie lewych węzłów chłonnych po szczepieniu BCG »
Skuteczność szczepionki przeciwko gruźlicy »
Szczepienia przeciwko gruźlicy w Polsce »
Gdzie zgłosić niepożądany odczyn poszczepienny? »
Nieprzekraczalny termin szczepienia przeciwko gruźlicy »