Czy poprzez głowicę aparatu USG może dojść do zakażenia wirusami krwiopochodnymi?

Pytanie nadesłane do redakcji

Witam. Córce ostatnio wykonywano USG bioder. Po badaniu od razu do gabinetu wchodziło kolejne dziecko, zauważyłam, że lekarz tylko przetarł głowicę z żelu. Zapytany potwierdził, że nie dezynfekuje ani nie myje jej niczym. W tym gabinecie wykonywane są nie tylko USG dzieci, ale też wszystkie standardowe USG. Miejsce, gdzie był nałożony żel, przetarłam jeszcze w gabinecie mokrymi chusteczkami. W domu umyłam ją wodą z mydłem. Na pupie zauważyłam drobne odparzenie (w fałdce pod pośladkiem). Głowica nie była przykładana w miejscu odparzenia, ale ścierając żel chusteczkami mogłam je dotknąć. Czy duże jest ryzyko zakażenia jakąś chorobą w tej sytuacji? Czy jakaś bakteria/wirus/grzyb mogła przeniknąć przez uszkodzenie skóry lub przez śluzówkę okolic intymnych? Chodzi mi zarówno o groźne wirusy (typu HIV, WZW), jak i infekcje bakteryjne (jakiś gronkowiec?). Na jakie objawy powinnam zwrócić uwagę? Czy ryzyko zakażenia w opisanej sytuacji jest podobne jak w przypadku zwykłych sytuacji życiowych niezwiązanych z aparaturą medyczną? Pozdrawiam

Odpowiedział

dr n. med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii i Chorób Zakaźnych
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

Chciałbym Panią uspokoić. Córeczka jest bezpieczna. Kontakt sprzętu medycznego z ciałem człowieka może mieć różny charakter. Krytyczne znaczenie ma sterylność przedmiotów, które wprowadzamy do jałowych miejsc, jak np. igły do zastrzyków czy narzędzia chirurgiczne, które muszą być całkowicie sterylne. Z kolei przedmioty stykające się ze zdrową skórą, np. mankiety aparatów do pomiaru ciśnienia krwi w ogóle nie wymagają dezynfekcji. Pośrednie miejsce zajmuje sprzęt wchodzący w kontakt z błonami śluzowymi, np. gastroskopy, ustniki czy termometry.

Głowice do USG są zasadniczo przeznaczone do kontaktu ze zdrową skórą (są też sondy do badań przez otwory ciała), dlatego wystarczy, że będą czyste.

HIV i HCV są stosunkowo mało zaraźliwe, dlatego wszystkie znane przypadki zakażenia HIV w ochronie zdrowia były następstwem narażenia na krew, płyny zanieczyszczone krwią lub hodowle wirusowe w laboratorium. Uważamy, że o ile do zakażenia WZW B wystarcza śladowa ilość krwi, to zakażenie WZW C i HIV wymaga orientacyjnie 0,1 ml zakażonej krwi. Jest to ilość, którą widać gołym okiem, dlatego uważamy, że ryzykowny jest kontakt z płynami w widoczny sposób skażonymi krwią.

W przypadku córeczki nie doszło do jakiejkolwiek ekspozycji na krew, zatem w stosunku do HCV i HIV córeczka jest bezpieczna i jakiekolwiek dalsze działania są zbędne. Za pośrednictwem endoskopów dochodziło w przeszłości do zakażeń wirusem WZW typu B, które jest znacznie bardziej zaraźliwe. Jeżeli córeczka była szczepiona zgodnie z polskim programem szczepień ochronnych, to i tego zakażenia nie ma co się obawiać.

Jak Pani teraz rozumie, zakażenie wirusami krwiopochodnymi za pośrednictwem głowicy USG jest niemożliwe i znalazłem w piśmiennictwie badanie naukowe zalecające zwykłe oczyszczenie głowicy po badaniu. Teoretycznie musiałby wystąpić wyjątkowo niekorzystny splot okoliczności, by doszło do zakażenia WZW typu B, jeżeli jednak córeczka została zaszczepiona przeciwko WZW B, to jest chroniona przed tym zakażeniem.

Podsumowując: Zdrowa, nieuszkodzona skóra skutecznie nas chroni przed zakażeniami krwiopochodnymi. Do zakażenia wirusami krwiopochodnymi (HBV, HCV i HIV) może dojść po kontakcie z krwią i niektórymi materiałami biologicznymi (np. nasienie, wydzielina pochwowa, tkanki ludzkie) przez błony śluzowe i przez zranioną skórę. Należy unikać tego typu narażeń. Badania medyczne z użyciem niejałowego sprzętu typu mierzenie ciśnienia czy badania USG przez powłoki są bezpieczne.