Pytanie nadesłane do redakcji
Jak zapobiec skazie białkowej? Tabletki nie pomagają.
Odpowiedziała
dr n. med. Grażyna Durska
Zakład Medycyny Rodzinnej
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Poradnia Alergologiczna "Podgórna" w Szczecinie
Skaza białkowa to potoczna nazwa atopowego zapalenia skóry. Jest to choroba o przewlekłym, nawrotowym przebiegu i typowej lokalizacji. Dominującymi objawami są suchość skóry oraz świąd o różnym stopniu nasilenia. Pierwsze objawy zazwyczaj występują już w pierwszym roku życia. Częstość występowania choroby w Polsce szacuje się na około 4,7-9,2% u dzieci i 0,9-1,42% u dorosłych. Choroba zależy zarówno od czynników genetycznych, jak i środowiskowych.
Do czynników predysponujących należą:
- choroby atopowe u chorego lub w jego najbliższej rodzinie (związane z odpowiedzią immunologiczną zależną od przeciwciał IgE - np. alergiczny nieżyt nosa, większość przypadków astmy, alergiczne zapalenie spojówek)
- młody wiek
- płeć żeńska
- wysoki status ekonomiczny rodziny.
U około 80% chorych stwierdza się występowanie swoistych przeciwciał IgE dla alergenów pokarmowych lub powietrznopochodnych (alergeny roztoczy kurzu domowego, roślin, zarodników grzybów mikroskopowych, alergeny zwierzęce itp.).
Istotność kliniczną uczulenia na alergeny pokarmowe wykazano jedynie u 15-40% pacjentów z atopowym zapaleniem skóry, dlatego samo wykazanie przeciwciał IgE dla pokarmów nie jest wskazaniem do włączenia diety eliminacyjnej u chorego.
Dopiero dodatni wynik próby prowokacyjnej z alergenem pokarmowym upoważnia do wprowadzenia diety.
Działania profilaktyczne zmniejszające ryzyko wystąpienia atopowego zapalenia skóry u dzieci to przede wszystkim:
- karmienie naturalne do 4-6. miesiąca życia
- zastąpienie modyfikowanego mleka krowiego hydrolizatami o wysokim stopniu hydrolizy u niemowląt, których obydwoje rodzice chorują lub chorowali na AZS (w wielu badaniach wydaje się zmniejszać ryzyko wystąpienia choroby dziecka)
- częste nawilżanie skóry emolientami
- unikanie czynników drażniących, takich jak: dym tytoniowy, detergenty, przegrzewanie, drażniąca odzież
- krótkotrwała, niezbyt ciepła kąpiel z dodatkiem środków natłuszczających.
Obecnie nie ma jednoznacznych dowodów na znaczenie w profilaktyce AZS:
- stosowania diety eliminacyjnej przez kobiety ciężarne i karmiące
- opóźnionego wprowadzania do diety niemowlęcia innych produktów (poza mlekiem obcogatunkowym)
- profilaktycznego stosowania probiotyków u kobiet ciężarnych i niemowląt.
W pytaniu podano, że tabletki nie działają? Czyli prawdopodobnie objawy choroby już występują. "Tabletki" - przypuszczam, że chodzi o leki antyhistaminowe nie mają znaczenia w profilaktyce choroby, ich działanie polega na mniej lub bardziej skutecznym zmniejszaniu objawów świądu.
W przypadku wystąpienia choroby profilaktyka polega na:
- unikaniu wymienionych wcześniej czynników drażniących i alergizujących (jeżeli są znane i istotne dla rozwoju choroby)
- częstym dokładnym natłuszczaniu skóry
- w niektórych przypadkach AZS, zaostrzanych przez alergeny powietrznopochodne można zastosować immunoterapię alergenową.
Piśmiennictwo:
Gliński W., Kruszewski J. (red.): Atopowe zapalenie skóry u dzieci i dorosłych. Stanowisko Panelu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Alergologicznego. Warszawa 2012.Nowicki R.: Co nowego w leczeniu atopowego zapalenia skóry? Postępy dermatologii i alergologii. 2009; XXVI, 5: 344-346.
Kowalewski C.: Znaczenie bariery naskórkowej w chorobach alergicznych. Postępy dermatologii i alergologii. 2009; XXVI, 5: 342-343.
