×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Guz szyi

prof. dr hab. med. Elżbieta Hassmann-Poznańska
Klinika Otolaryngologii Dziecięcej UM w Białymstoku

Co to jest guz szyi?

Guz szyi to nieprawidłowa wyczuwalna lub widoczna struktura w jej obrębie. Na szyi wyróżnia się trójkąty wyznaczone strukturami anatomicznymi, które ułatwiają określenie w jakiej okolicy zmiana jest zlokalizowana. Trójkąty te przedstawiono na rycinie.

Czym jest spowodowany guz szyi?

Etiologia może być bardzo zróżnicowana: guzy mogą być wrodzone, mogą powstawać w następstwie stanu zapalnego albo być wynikiem procesu nowotworowego (tab. 1). U dzieci większość (90%) guzów szyi ma etiologię wrodzoną lub zapalną. Dotyczy to również chorych do 40. roku życia, chociaż z wiekiem zwiększa się prawdopodobieństwo zmian nowotworowych. Powyżej 40. roku życia, szczególnie u osób palących, guz na szyi wymaga przede wszystkim wykluczenia tła nowotworowego. Również u dzieci z litym, spoistym guzem, bez cech odczynu zapalnego, należy w pierwszym rzędzie wykluczyć etiologię nowotworową.

Ryc. Trójkąty szyi: 1 - podbródkowy, 2 - podżuchwowy, 3 - tętnicy szyjnej, 4 - mięśniowy, 5 - nadobojczykowy, 6 - potyliczny

Jakich badań wymaga guz szyi?

Dokładny wywiad odnośnie do okoliczności pojawienia się guza i towarzyszących temu dolegliwości jest zasadniczy i często wystarczający do ustalenia rozpoznania (tab. 2 i 3). Jeżeli na tej podstawie można je ustalić, dalsza diagnostyka nie jest konieczna. W ten sposób rozpoznaje się, np. wrodzone torbiele, zapalenie węzłów chłonnych. W pozostałych przypadkach badanie ukierunkowuje dalsze postępowanie diagnostyczne.

Badanie USG pozwala np. na określenie charakteru guza (guz lity, torbiel lub guz zawierający przestrzenie płynowe) czy zmian w węzłach chłonnych (zmiany zapalne, nowotworowe, tworzenie się ropnia lub martwicy).

Tabela 1. Etiologia guzów szyi
wrodzonetorbiele boczne szyi
torbiele przewodu tarczowo-językowego – torbiel środkowa szyi
torbiele skórzaste
malformacje limfatyczne
malformacje naczyniowe
zapalnezmiany zapalne węzłów chłonnych w przebiegu chorób wirusowych i bakteryjnych
ropowice szyi i dna jamy ustnej
zmieniona zapalnie ślinianka podżuchwowa
choroba kociego pazura
gruźlica węzłów chłonnych
zapalenie węzłów chłonnych wywołane przez prątki atypowe
promienica
AIDS
nowotworowenowotwory łagodne:
tłuszczaki i kaszaki
guzy wywodzące się z tkanki nerwowej – nerwiakowłókniak i nerwiak osłonkowy
potworniaki
nowotwory złośliwe:
ziarnica złośliwa
chłoniaki nieziarnicze
powiększenie węzłów chłonnych w przebiegu białaczki
neurofibrosarcoma lub złośliwy nerwiak osłonkowy
neuroblastoma
mięsaki
przerzuty nowotworowe do węzłów chłonnych:
u dzieci – rak nosogardła lub tarczycy
u dorosłych – również rak krtani, części ustnej gardła, jamy ustnej, gardła dolnego
Innefibromatoza szyi (kręcz szyi)
torbiel zewnętrzna kieszonki krtaniowej
żabka nurkująca
wole tarczycy

Tabela 2. Istotne dane z wywiadu
Wiek pacjenta (<6. mż. zwykle wrodzone lub nowotworowe, powyżej zwykle zapalne lub wrodzone, >40. rż. głównie nowotworowe )
Czas utrzymywania się guzów i zmiany ich wielkości w czasie (utrzymujące się bez zmian od miesięcy czy lat – wrodzone lub łagodne nowotwory, szybko rosnące – zapalne lub chłoniaki, zmieniające wielkość – zmienione węzły chłonne lub torbiele
Okoliczności poprzedzające: infekcje, urazy, kontakt ze zwierzętami
Obecność objawów przemawiających za zmianami zapalnymi (ból, zaczerwienienie skóry, gorączka)
Inne dolegliwości – utrata masy ciała, nocne poty, powiększenie węzłów chłonnych w innych okolicach, trudności w połykaniu, duszność

Tabela 3. Różnicowanie etiologii guza szyi w zależności od lokalizacji
LokalizacjaEtiologiaCechy charakterystyczne
Trójkąty przednie szyi
trójkąt podbródkowytorbiel skórzastagładka, spoista wzdłuż linii połączeń elementów embriologicznych ew. chełbotanie
zapalenie węzłów chłonnychbolesne, związek ze zmianą zapalną jamy ustnej
ropowica dna jamy ustnejznaczna bolesność, zaczerwienienie, obrzęk
trójkąt podżuchwowyzapalenie węzłów chłonnychzwiązek ze zmianą zapalną w gardle lub jamie ustnej
kamica lub zapalenie ślinianki podżuchwowejdolegliwości bólowe i obrzęk nasilające się przy jedzeniu
ropowica szyiból, przymusowe ustawienie szyi, zaczerwienienie, gorączka
malformacja limfatyczna
promienica
choroba kociego pazura
zakażenie prątkami atypowymi
niebolesne, często wielokomorowe,twardy naciek
trójkąt mięśniowy (okolica pośrodkowa)torbiel przewodu tarczowo-językowegokilkuletnie dzieci, połączenie z kością gnykową
torbiel skórzastawyraźnie ograniczona, głęboko położona
potworniakrzadkie, noworodki, ucisk na drogi oddechowe, dość spoisty, zawiera przestrzenie płynowe
guzy i wole tarczycy
trójkąt tętnicy szyjnejfibromatoza szyi (niemowlęcy guz mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego)noworodki, niemowlęta, przymusowe ustawienie głowy
torbiel boczna szyinastolatki, po infekcji gardła, dobrze ograniczona, na wysokości rozwidlenia żyły szyjnej
zapalenie węzłów chłonnychw trakcie infekcji górnych dróg oddechowych
przerzuty nowotworowegłównie dorośli, dzieci >10. rż. (rak nosogardła lub tarczycy)
guzy neurogenne łagodne i złośliwe
neuroblastoma – lokalizacja szyjna
rzadkie, mogą być w przebiegu neurofibromatozy typu I, <3. roku życia, szybki wzrost
Trójkąty tylne szyi
trójkąt potylicznywęzły chłonne w przebiegu mononukleozy, różyczki itd.
malformacja limfatyczna
chłoniak nieziarniczy
przerzuty do węzłów chłonnychrzadko
trójkąt nadobojczykowyziarnica złośliwa
przerzuty nowotworu z okolic poniżej obojczyka
nastolatki, pakiety węzłów, głównie dorośli

Przy guzach zlokalizowanych w okolicy nadobojczykowej konieczne jest badanie radiologiczne klatki piersiowej, ponieważ mogą one mieć charakter nowotworowy.

Diagnostyka laboratoryjna zależy od podejrzewanej przyczyny. Może to być morfologia, CRP (różnicowanie zmian zapalnych i nowotworowych), badanie serologiczne w kierunku mononukleozy lub cytomegalii, wymaz z gardła w kierunku paciorkowców (przy ostrych chorobach zapalnych), badanie serologiczne w kierunku toksoplazmozy, brucelozy czy choroby kociego pazura (przy przewlekłym powiększeniu węzłów chłonnych).

Tomografia komputerowa i/lub rezonans magnetyczny są konieczne w rozległych lub głęboko położonych zmianach (guzach nowotworowych, rozległych malformacjach naczyniowych i głęboko położonych zmianach ropnych). Badania te pozwalają na ocenę stopnia zajęcia sąsiadujących tkanek i stosunek do ważnych życiowo struktur szyi, szczególnie naczyń krwionośnych i nerwów.

Biopsja cienkoigłowa pod kontrolą USG jest często stosowana u chorych dorosłych, ale ma małe zastosowanie w diagnostyce nowotworów u dzieci. Uzyskany w ten sposób materiał może posłużyć do oceny cytologicznej lub bakteriologicznej.

Przy podejrzeniu nowotworów złośliwych konieczne jest chirurgiczne pobranie całego lub części węzła chłonnego do badania histopatologicznego.

Co należy zrobić w przypadku pojawienia się objawu?

Kiedy zmiana na szyi jest zlokalizowana w okolicy podżuchwowej i ma związek z istniejącym lub przebytym stanem zapalnym gardła lub jamy ustnej, lub występuje w przebiegu choroby zakaźnej, leczenie choroby podstawowej jest wystarczające. We wszystkich innych wskazana jest specjalistyczna diagnostyka.

29.03.2017
Zobacz także
  • Mononukleoza zakaźna
  • Cytomegalia u dzieci
  • Toksoplazmoza u dzieci
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta