Co to są zaburzenia węchu?
Zaburzenia węchu są zaburzeniami percepcji zapachów. Należą do nich np.: anosmia – całkowita utrata węchu, hyposmia – osłabienie węchu, parosmia – odczuwanie zapachu jako innego niż rzeczywisty (w tym phantosmia – halucynacje węchowe, kakosmia – opaczne odczuwanie zapachu jako cuchnącego), hyperosmia – zwiększenie wrażliwości na zapachy.
Czym są spowodowane zaburzenia węchu?
Do przyczyn zaburzeń węchu należą:
- uszkodzenia elementów drogi węchowej - czyli połączeń nerwowych przewodzących bodziec węchowy z nosa do odpowiednich obszarów mózgu (są to: pole węchowe w górnej części jam nosa zawierające komórki węchowe, nerw węchowy oraz znajdujące się w mózgu: opuszka węchowa, pasmo węchowe i pola węchowe) najczęściej w wyniku ostrych infekcji wirusowych dróg oddechowych, przewlekłych stanów zapalnych błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, urazów podstawy czaszki, cukrzycy, guzów nosa, chorób OUN, przebytej radioterapii;
- obecność patologicznej wydzieliny pokrywającej nabłonek węchowy znajdujący się w okolicy stropu nosa, upośledzenie przepływu powietrza w przewodzie nosowym górnym i środkowym (zrosty, polipy);
- zespoły wad wrodzonych (np. zespół Kallmana, Klinefeltera, Downa; tab.).
Tabela. Choroby przebiegające z zaburzeniami węchu | |
---|---|
Choroba | Odsetek chorych z upośledzeniem węchu |
cukrzyca | |
przewlekłe stany zapalne błony śluzowej nosa i zatok z polipami nosa | |
rozszczep podniebienia | |
uraz głowy | 0,5 |
wirusowy (grypa) i alergiczny nieżyt nosa | 31 |
zakażenie wirusem Herpes | |
zespół Downa | |
zespół Kallmana | 3 |
zespół Klinefeltera | 10 |
zespół Sjörgena | 33 |
Jakich badań wymagają zaburzenia węchu?
Bardzo istotne są dane uzyskane od chorego:
- nagła całkowita utrata węchu (infekcje wirusowe, uraz głowy, choroby naczyniowe OUN),
- postępujące upośledzenie węchu (choroby degeneracyjne OUN, guzy mózgu, guzy nosa),
- zmienne zaburzenia (przewlekłe procesy zapalne błony śluzowej nosa).
Konieczne jest ustalenie:
- czy chory cierpi na choroby ogólne,
- czy występuje narażenie na toksyczne czynniki środowiskowe (dym tytoniowy, zanieczyszczenia w miejscu pracy - zobacz: Ochrona przed dymem tytoniowym),
- czy pacjent przyjmuje z innych powodów leki, które jako działanie niepożądane powodują zaburzenia węchu (β-blokery, blokery kanału wapniowego, antagoniści wapnia, leki przeciwtarczycowe),
- czy chory przebył uraz głowy lub twarzoczaszki (zobacz: Urazy głowy u dzieci),
- czy przebył leczenie operacyjne w obrębie nosa lub zatok przynosowych,
- czy występują objawy neurologiczne.
Wskazane jest badanie laryngologiczne wziernikowe, endoskopia jam nosa, badanie drożności nosa. Możliwe jest przeprowadzenie oceny węchu:
- testy węchowe (przesiewowe, jakościowe, ilościowe),
- badania obiektywne: elektrofizjologiczne (potencjały węchowe) i obrazowe (funkcjonalny RM, PET – rzadko wykonywane). W wybranych przypadkach wykonuje się badania radiologiczne: TK, MR.
Co należy robić w przypadku pojawienia się zaburzenia węchu?
Zgłosić się do lekarza. Niekiedy konieczna jest ocena przez wielu specjalistów.