Prawidłowe oddawanie moczu to dowód niezakłóconej czynności nerek oraz dróg moczowych. O prawidłowej funkcji układu pokarmowego świadczy natomiast wydalanie stolca. Sposób wydalania, wygląd oraz skład moczu i stolca zmieniają się w miarę wzrastania i dojrzewania dziecka.
Jak często małe dziecko oddaje mocz?
Mocz noworodków i młodych niemowląt (mniej więcej do 3. mż.) jest bardzo jasny i początkowo prawie nie ma charakterystycznego zapachu. Wydalany jest bez kontroli ze strony dziecka, często kilkanaście do 30 razy na dobę (jedynie w pierwszych 2 dniach życia nieco rzadziej – 2—6 razy na dobę).
Częstotliwość oddawania moczu zmniejsza się z upływem czasu – do około 15 w drugim półroczu i około 10 w 2. roku życia. Ponieważ dzieci w tym wieku noszą pieluszkę, trudno to zauważyć.
Przedszkolaki oddają mocz już tylko 6—8 razy dziennie i na ogół za każdym razem zgłaszają tę potrzebę. Wszystkie zdrowe dzieci do 4., najdalej do 5. roku życia powinny przestać się moczyć bezwiednie zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy.
Podczas kąpieli lub przewijania malucha rodzice mogą niekiedy zaobserwować oddawanie moczu – strumień moczu powinien być silny i ciągły (nie powinien wypływać kroplami).
Z czasem mocz nabiera intensywniejszego zapachu oraz charakterystycznej, słomkowej barwy. Kolor moczu będzie bardziej intensywny (a ilość moczu mniejsza), jeśli dziecko wypije mniej płynów albo się mocno spoci. Podobnie może wyglądać mocz w czasie gorączki.
Napletek u chłopca w 1. roku życia jest sklejony z powierzchnią żołędzi, co spełnia ochronną rolę. Nie odciągaj na siłę napletka chłopcu! Odciąganie go na siłę w celu odsłonięcia żołędzi może spowodować uszkodzenie jego wewnętrznej powierzchni i żołędzi, wywołując krwawienie i zapalenie, a w następstwie – rozwój zrostów i bliznowacenie, które utrudniają wypływ moczu.
Ujście cewki moczowej u niemowlęcia płci męskiej zwykle jest niewidoczne. Jeśli jednak strumień moczu jest silny i jednolity, nie musisz się niepokoić. Jeśli masz wątpliwości, czy Twój syn ma stulejkę (zbyt długi i wąski napletek utrudniający odpływ moczu), zapytaj lekarza.
Jak często małe dziecko oddaje stolec?
Wygląd stolców i sposób ich wydalania zmieniają się znacznie w ciągu pierwszych miesięcy i lat życia. Jest to wyraz dojrzewania przewodu pokarmowego dzieci oraz skutek zmian w sposobie żywienia i składzie podawanych pokarmów.
Pierwszy stolec, nazywany smółką, wszystkie zdrowe noworodki oddają w ciągu pierwszych 3 dni po porodzie (90% w pierwszej dobie). Informacja o oddaniu smółki powinna być odnotowana w książeczce zdrowia dziecka. Przez kilka kolejnych dni po oddaniu smółki stolce mają zieloną barwę i luźną konsystencję (tzw. stolce przejściowe).
Stolce niemowląt karmionych wyłącznie piersią mają żółty lub żółtawy kolor, konsystencję papki oraz charakterystyczny, czasami lekko kwaśny zapach. Zwykle są wydalane bez większego wysiłku (nie widać tego w zachowaniu dziecka), z różną częstotliwością, niekiedy z pewną ilością gazów (zobacz tabelę).
Wiek i sposób żywienia | Liczba wypróżnień w ciągu doby |
---|---|
Niemowlęta karmione wyłącznie piersią | po każdym karmieniu (nawet do 7—10 razy dziennie) lub co kilka, a nawet kilkanaście dni; stolce są niewielkie, a ich konsystencja papkowata lub półpłynna |
Niemowlęta żywione sztucznie (mlekiem modyfikowanym) lub w sposób mieszany (piersią i mlekiem modyfikowanym - także po wprowadzeniu pokarmów uzupełniających) |
2—3 papkowatych lub uformowanych stolców |
Wiek poniemowlęcy | zwykle nie więcej niż 1—2; stolec uformowany |
Po wprowadzeniu do diety niemowląt posiłków uzupełniających zmienia się konsystencja stolców, ich wygląd (np. kolor) oraz częstotliwość wydalania. Wprowadzenie do diety mleka modyfikowanego sprawia natomiast, że są one znacznie gęstsze, niekiedy uformowane i spoiste, a dziecko wydala je z wysiłkiem (stęka i się napręża).
Jarzyny, owoce i soki sprawiają, że stolec staje się ciemniejszy i mniej spoisty. Po wprowadzeniu do diety mięsa pojawia się z kolei charakterystyczny zapach. Częstotliwość wypróżnień zmniejsza się istotnie; pojawiają się one rzadziej, nawet co kilkanaście godzin.
Czy mogę używać termometru, aby pomóc dziecku w wypróżnieniu?
Rodzice obserwują niekiedy, że małe niemowlę przed oddaniem stolca napina się i czerwieni lub stęka, tak jakby wypróżnienie sprawiało mu wysiłek, po czym oddaje zupełnie luźny stolec. Zachowanie takie – tzw. dyschezja niemowlęca – często jest mylnie interpretowane jako zaparcie lub kolka. Najczęściej wynika ono z czynnościowej niedojrzałości przewodu pokarmowego – dziecko jednocześnie próbuje oddać stolec i zaciska odbyt, zamiast go rozluźniać. Objaw ten ustępuje typowo po kilku miesiącach i jest nieszkodliwy. Prawdziwe zaparcie u niemowląt występuje rzadko.
Wprowadzanie do odbytu małego dziecka termometru lub innych przedmiotów w celu stymulacji wypróżnienia może spowodować mechaniczne uszkodzenia błony śluzowej odbytu (pęknięcie, krwawienie, przedziurawienie) lub inne niekorzystne reakcje, w tym nawet krótkotrwałe zatrzymanie oddechu. Zdarzało się, że termometr podczas tych manipulacji pękał, a resztki szkła stwarzały duże zagrożenie dla zdrowia dziecka. Postępowanie takie zakłóca ponadto prawidłowy rozwój odruchu wypróżnienia.
Mocz i stolec małego dziecka w pytaniach i odpowiedziach
Częstość oddawania moczu u dziecka »Kwaśne i wodniste stolce u dziecka karmionego piersią »
Niestrawione resztki pokarmu w stolcach dziecka »
Częstotliwość oddawania stolca u niemowląt »
Zmiana stolca przy wprowadzaniu pokarmów uzupełniających »
Przyczyny częstego oddawania moczu u dzieci »
Zielony stolec u dziecka »
Czy niteczki w kupkach 4-miesięcznego dziecka to coś poważnego? »
Problemy z wypróżnieniem u 3-miesięcznego dziecka »
Półpłynne, pieniste stolce u niemowlęcia »
Trening czystości u dziecka »
Luźne i pieniste stolce - czy mają związek ze zbyt częstym karmieniem? »
Artykuł pochodzi z przewodnika dla rodziców Pierwsze 2 lata życia dziecka wydanego przez Medycynę Praktyczną, Kraków 2012