Pytanie nadesłane do redakcji
Czym jest uzasadnione szczepienie noworodków w Polsce w pierwszej dobie życia? Jak to się ma do ryzyka powikłań poszczepiennych? Czy w tak krótkim czasie można ocenić, czy dziecko powinno zostać zakwalifikowane do szczepienia? Jak to wygląda w innych krajach? Kiedyś szczepiono dzieci w Polsce między 4. a 15. dniem życia. Dlaczego to uległo zmianie?
Anna
Odpowiedziała
lek. med. Izabela Tarczoń
specjalista pediatrii, Konsultant ds. szczepień ochronnych
kierownik Specjalistycznej Poradni Medycznej "Przylądek Zdrowia"
Zgodnie z obowiązującym w Polsce Programem Szczepień Ochronnych w pierwszej dobie życia zdrowym noworodkom podaje się szczepienie przeciwko gruźlicy i pierwszą dawkę szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.
W odniesieniu do gruźlicy jest to pierwsza i jednocześnie jedyna dawka chroniąca przed ciężkim przebiegiem gruźlicy u dzieci. Do takich postaci gruźlicy, mogących być nawet przyczyną zgonu dziecka, należy gruźlicze zapalenie opon mózgowo rdzeniowych, czy gruźlica rozsiana. Polska należy do krajów o tzw. średniej endemiczności (corocznie stwierdza się 24–25 nowych zachorowań na 100 000 osób), w których zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia konieczne jest podanie jednej dawki szczepionki wszystkim noworodkom w ciągu 12 godzin po urodzeniu.
Podanie pierwszej dawki szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B po urodzeniu bardzo skutecznie chroni dziecko przed zachorowaniem, przekazanym mu np. od matki w pierwszych minutach życia. Chroni również przed poważnymi jego konsekwencjami, takimi jak marskość czy rak wątroby. Dzięki powszechnie wprowadzonym od 1996 r. szczepieniom noworodków i kontynuacji szczepień w wieku niemowlęcym uzyskano zmniejszenie liczby nowych zachorowań z 45 (1985 r.) do 3,5 (2008 r.) na 100 000 osób. Obecnie zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu B obserwuje się głównie w grupie młodych osób, dotychczas nieszczepionych, znajdujących się w wieku, w którym spodziewać się mogą potomstwa. Szczepienie noworodków w takiej sytuacji jest niezwykle istotne dla ochrony rodzącego się dziecka przed zakażeniem.
Zmiany w polskim Programie Szczepień Ochronnych, takie jak redukcja liczby szczepień przeciwko gruźlicy do jednej dawki, są z jednej strony skutkiem poprawiającej się sytuacji epidemiologicznej, z drugiej zaś, ze względu na wciąż jeszcze niezadowalającą liczbę nowych zachorowań na terenie Polski, nie można zupełnie zrezygnować z powszechnych szczepień noworodków. Szczepienia są bezpieczną forma profilaktyki, wykonuje się je po kwalifikacji lekarskiej, ryzyko powikłań jest minimalne, nieporównywalnie mniejsze niż naturalny przebieg zakażenia.
Piśmiennictwo:
Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 26.10.2012 w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2013. Dz. U. Nr 234, poz. 1570 z 2009 r. Nr 76, poz. 641, z 2010 r. Nr 107, poz. 679 i Nr 257, poz. 1723 oraz z 2012 r. poz. 892.Magdzik W., Naruszewicz- Lesiuk D., Zieliński A.: Wakcynologia. Zakres i organizacja szczepień. Wyd. alfa-medica Press 2007: 133–138.
Plotkin S., Orenstein W., Offit P.: Vaccines. 5th Edition