×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Szczepienie przeciwko WZW typu A


Polskie Towarzystwo Wakcynologii, Warszawa
Aktualizacja: lek. Magdalena Wiercińska
Opracowano na podstawie poradnika dla rodziców "Pierwsze dwa lata życia dziecka" wydanego przez Medycynę Praktyczną

Szczepienie przeciwko WZW typu A zapobiega ostremu zapaleniu wątroby typu A, które jest zakaźną chorobą mogącą wywołać powikłania, takie jak uszkodzenie wątroby i nerek. Szczepionki przeciwko WZW typu A są bezpieczne – niepożądane odczyny poszczepienne na ogół nie wymagają porady lekarskiej, dominują bowiem łagodne odczyny miejscowe – ból, obrzęk i zaczerwienienie w miejscu wstrzyknięcia.

Co to jest wirusowe zapalenie wątroby typu A?

Wirusowe zapalenie wątroby (WZW) typu A – potocznie nazywane żółtaczką pokarmową – jest ostrą chorobą zakaźną, która rozwija się w wyniku uszkodzenia wątroby przez wirusa zapalenia wątroby typu A, określanego także skrótem HAV (hepatitis A virus). U małych dzieci WZW typu A najczęściej nie powoduje widocznych objawów i przebiega bez żółtaczki, ale można ją wykryć w laboratoryjnym badaniu krwi. Starsze dzieci, młodzież i dorośli chorują natomiast ciężej i dłużej.

U niektórych osób – choć rzadko – mogą wystąpić poważne powikłania: zastój żółci w wątrobie lub ostra niewydolność wątroby, która może zagrozić życiu, a także uszkodzenie nerek.

WZW typu A jest szczególnie niebezpieczne dla chorych na inne przewlekle choroby wątroby (p. WZW typu B lub WZW typu C), a także dla osób po 50. roku życia ze względu na większe ryzyko wystąpienia powikłań.

Jakie jest ryzyko, że nieszczepione dziecko zachoruje?

Źródłem zakażenia jest osoba chora na WZW typu A. Zakażenie jest przenoszone drogą pokarmową (choroba „brudnych rąk”) w wyniku spożycia skażonej wirusem żywności i wody, a także przez bezpośredni kontakt z chorym lub używanymi przez niego przedmiotami (przeniesienie wirusa na rękach). Choroba łatwo się szerzy w zbiorowiskach dzieci (żłobki, przedszkola, szkoły) oraz pomiędzy domownikami.

Obecnie – dzięki poprawie warunków higieniczno-sanitarnych – zachorowania w Polsce zdarzają się rzadko. Od 2019 r. zapadalność się zmniejsza. W 2021 r. w Polsce rozpoznano 232 przypadki WZW typu A. Ryzyko zachorowania jest natomiast znacznie większe podczas wyjazdów do krajów, w których choroba występuje powszechnie – Azji Południowej oraz Afryki Środkowej i Południowej o złych warunkach sanitarnych.

Czynniki ryzyka zachorowania na WZW A:

  1. bliski kontakt z chorym (zwłaszcza wspólne mieszkanie)
  2. kontakt domowy lub zawodowy z dziećmi uczęszczającymi do żłobka lub przedszkola
  3. podróż do kraju endemicznego występowania HAV (np. basen Morza Śródziemnego, kraje Europy Wschodniej i Rosja, kraje rozwijające się)
  4. spożywanie owoców morza, zwłaszcza skorupiaków i surowych ostryg
  5. seksualne kontakty analne (szczególnie mężczyźni mający kontakty seksualne z mężczyznami)
  6. zatrudnienie przy usuwaniu odpadów komunalnych i płynnych nieczystości oraz konserwacji służących do tego urządzeń.

Jak można zapobiec zachorowaniu na WZW typu A?

Ryzyko zachorowania na WZW typu A można zmniejszyć, dbając o higienę rąk (m.in. myjąc ręce przed jedzeniem i po korzystaniu z toalety), ale postępowanie takie nie zabezpiecza przed innymi źródłami zakażenia (np. skażona żywność lub woda). Szczególne ważne jest staranne mycie rąk po pobycie poza domem i po skorzystaniu z publicznych sanitariatów. Należy spożywać pokarmy i napoje tylko z wiarygodnych źródeł lub po odpowiedniej obróbce (gorące potrawy i napoje, butelkowana woda do picia itp.), szczególnie podczas wyjazdów za granicę. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania jest jednak szczepienie.

Jakie są szczepionki przeciwko WZW typu A?

Wszystkie dostępne w Polsce szczepionki przeciwko WZW typu A należą do szczepionek „nieżywych”i zawierają nieaktywny wirus. Dostępna jest także szczepionka skojarzona przeciwko WZW typów B i A.

W Polsce dostępne są szczepionki Havrix 720 Junior (od 1. rż.), Avaxim 160 U (od 16. rż.), i Havrix Adult (od 19. rż.), a także przeznaczona dla osób powyżej 16. rż. szczepionka skojarzona przeciwko WZW typu A i typu B (Twinrix adult). Ich skuteczność i bezpieczeństwo są podobne. Porozmawiaj o nich z lekarzem.

Czy szczepienie jest skuteczne?

Szczepionki są bardzo skuteczne:

  • już 15 dni po podaniu pierwszej dawki szczepionki ochronne przeciwciała stwierdza się u 80–98% osób, a po miesiącu u 96–100% osób
  • po kompletnym cyklu szczepienia przeciwciała ochronne stwierdza się u 100% szczepionych
  • po kompletnym szczepieniu aż 94–100% osób nie zachoruje na WZW typu A.

Ochrona po szczepieniu jest długotrwała, prawdopodobnie utrzymuje się przez całe życie. Dawki przypominające nie są więc potrzebne.

Czy szczepienie jest bezpieczne i dobrze tolerowane?

Szczepionka jest bezpieczna i dobrze tolerowana. Niepożądane odczyny poszczepienne (NOP) występują rzadko oraz mają łagodny i przemijający charakter. Najczęściej są to reakcje miejscowe, takie jak ból, obrzęk i zaczerwienienie w miejscu wstrzyknięcia. Bardzo rzadko może wystąpić nadwrażliwość na składniki szczepionki. Szczepionki są stosowane od wielu lat w różnych krajach na świecie i jak dotąd nie zanotowano poważnych ani ciężkich NOP.

Kogo szczepić?

Szczepionki przeciwko WZW typu A są przeznaczone dla dzieci, które ukończyły 1. rok życia, oraz dla młodzieży i dorosłych.

U dorosłych szczepienie przeciwko WZW typu A szczególnie zaleca się osobom:

  1. wyjeżdżającym do krajów o dużej lub pośredniej endemiczności WZW typu A (większość państw w Afryce, Ameryce Południowej i Środkowej oraz Azji). Szczególnie duże ryzyko zachorowania dotyczy podróżujących do krajów rozwijających się, o złych warunkach sanitarnych, oraz osób nieprzestrzegających zasad nieswoistej profilaktyki zakażeń pokarmowych. Szczepienie zaleca się wszystkim podróżnym narażonym na zachorowanie w regionie docelowym, niezależnie od długości podróży oraz warunków pobytu
  2. zatrudnionym przy produkcji i dystrybucji żywności
  3. zatrudnionym przy usuwaniu odpadów komunalnych i płynnych nieczystości oraz przy konserwacji urządzeń służących do tego celu
  4. z przewlekłą chorobą wątroby lub chorym na hemofilię
  5. podejmującym ryzykowne zachowania seksualne (przede wszystkim kontakty analne)
  6. pracownikom medycznym, w szczególności oddziałów zakaźnych, gastroenterologicznych, pediatrycznych
  7. wszystkim wrażliwym na zakażenie w okresie zwiększenia zachorowalności w związku z sytuacją epidemiczną.

Szczepienie jest korzystne dla każdej osoby, która chce zmniejszyć swoje ryzyko zachorowania na WZW typu A, zwłaszcza podejmującej ryzykowne zachowania seksualne lub uzależnionej od narkotyków.

Szczepienie jest zalecane także dzieciom w wieku przedszkolnym, szkolnym oraz młodzieży, które nie chorowały na WZW typu A.

Kiedy i jak szczepić?

  • Kompletny schemat szczepienia składa się z 2 dawek szczepionki podanych w 6–12-miesięcznym odstępie, najwcześniej po ukończeniu 12. miesiąca życia dziecka.
  • Szczepionki podaje się w postaci zastrzyku domięśniowego.
  • Szczepienie można wykonywać jednocześnie z podawaniem innych szczepionek przewidzianych w PSO, ale w osobnych strzykawkach i w inne okolice ciała.
  • Zaleca się podawanie obu dawek tego samego preparatu. W razie jego braku dopuszcza się wykonanie drugiego szczepienia (drugiej dawki) szczepionką innego producenta.

Które dzieci nie powinny być szczepione?

Nie należy szczepić, gdy występują uniwersalne przeciwwskazania do szczepienia, czyli nie szczepi się osób z nadwrażliwością na jakikolwiek składnik szczepionki lub jeśli po podaniu jej wcześniejszej dawki wystąpiła reakcja nadwrażliwości. Szczepienie można odroczyć (opóźnić) w czasie ostrej choroby przebiegającej z gorączką lub bez gorączki. O wszelkich wątpliwościach i obawach należy porozmawiać z lekarzem kwalifikującym do szczepienia. (zobacz: Szczepienia - niepożądane reakcje i przeciwwskazania).

Szczepienie WZW A – cena

Szczepionki przeciwko WZW typu A dla dorosłych – Havrix i Avaxim kosztują około 200 zł.

Szczepionka przeciwko WZW typu A dla dzieci Havrix Junior kosztuje około 140 zł.

Szczepionka skojarzona przeciwko WZW typu A i typu B Twinrix adult kosztuje około 250 zł.

24.07.2023
Zobacz także
  • Szczepienie przeciwko WZW typu B
  • Jak się szczepi małe dzieci?
Wybrane treści dla Ciebie
  • Żółtaczka wszczepienna - czy jest bardzo zaraźliwa
  • Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A): przyczyny, objawy, leczenie i profilaktyka
  • Ostre wirusowe zapalenie wątroby (WZW)
  • HBV i przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B
  • Rak wątroby (nowotwory złośliwe wątroby): rodzaje, objawy, leczenie i rokowanie
  • Autoimmunologiczne zapalenie wątroby
  • Zalecenia żywieniowe w ostrym i przewlekłym zapaleniu wątroby
  • Zalecenia żywieniowe dla pacjentów z wyrównaną i niewyrównaną marskością wątroby
  • Dieta w niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta