×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Dieta z wykluczeniem jaj

Małgorzata Strucińska, Grażyna Rowicka
Zakład Żywienia
Instytut Matki i Dziecka

W Polsce, podobnie jak i w innych krajach, alergenami wywołującymi najczęściej niepożądane reakcje pokarmowe u małych dzieci są białka mleka krowiego oraz jaj kurzych.

Alergia na białka jaja jest drugą pod względem częstości występowania alergią na pokarm. Leczenie dzieci z tego typu alergią polega na wykluczeniu białka jaja lub czasem całego jaja z diety. Dotyczy to zarówno jaj kurzych, jak i jaj innych gatunków ptaków, np. przepiórczych, kaczych, perliczych, indyczych. Po ich podaniu obserwuje się niekiedy występowanie reakcji krzyżowych. Reakcje niepożądane częściej są wywoływane przez proteiny zawarte w białku niż w żółtku jaj. Reakcje te są również z reguły silniejsze.

Uczulającymi frakcjami (składnikami) białka jaja są np. owomukoid, owoalbumina, owotransferyna, lizozym, natomiast żółtka - liwetyna, apowitelina, foswityna i lipoproteiny. Owoalbumina i owomukoid są odporne na denaturację, dlatego białko jaja nie traci swoich alergizujących właściwości nawet po obróbce termicznej (gotowaniu czy smażeniu). U niektórych dzieci wymagających diety bezjajecznej wskazane jest jednoczesne wyeliminowanie mięsa drobiowego.

Jaja należą do produktów o wysokiej wartości odżywczej i biologicznej. Jaja są źródłem:

  • białek dobrze przyswajalnych przez organizm (w ok. 90%). Dla porównania przyswajalność białek zawartych w mleku wynosi ok. 80%, w mięsie ok. 70%, a w roślinach strączkowych ok. 40%.
  • substancji tłuszczowych. Żółtko będące bogatym źródłem tłuszczów, w tym fosfolipidów oraz cholesterolu, zawiera także kwasy tłuszczowe z grupy n-3 (kwas eikozapentaenowy - EPA) i kwas dokozaheksaenowy (DHA)] oraz n-6 (kwas arachidonowy [AA]] oraz lecytynę.
  • lecytyny należącej do substancji biologicznie aktywnych. Bierze udział w transporcie cholesterolu we krwi oraz w metabolizmie tłuszczów, wchodzi w skład błon komórkowych, a zatem jest składnikiem każdej komórki organizmu.
  • substancji biologicznie aktywnej obecnej w żółtku – foswityny, białka mającego właściwości antyoksydacyjne
  • witamin z grupy B oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D i E
  • składników mineralnych, takich jak: żelazo, fosfor, cynk, wapń, magnez.

Zawarte w jajach składniki odżywcze, a szczególnie te obecne w żółtku są trudne do zastąpienia innym produktem.

W diecie bezjajecznej uzasadnione jest:

  • uwzględnienie mięsa bogatego w żelazo: jagnięciny, cielęciny, wołowiny, mięsa z królika i drobiowego (raczej mięso z udźca niż z piersi drobiu)
  • wykorzystywanie warzyw i owoców zawierających znaczne ilości żelaza, np. buraków, brokułów, fasoli szparagowej, natki pietruszki, moreli i brzoskwiń (żelazo z produktów roślinnych jest w mniejszym stopniu przyswajalne, jego biodostępność wynosi 5-10%). Przyswajalność żelaza zwiększa się w obecności produktów bogatych w witaminę C. Do potraw można więc dodawać sok z cytryny, sok z wyciśniętych pomarańczy czy też uwzględnić w diecie np. surówki z kapusty kwaszonej.
  • wykorzystywanie olejów roślinnych do potraw (oliwy z oliwek, oleju rzepakowego, sojowego, winogronowego). Oleje te są dobrym źródłem kwasów tłuszczowych z grupy n-3 i n-6, oraz witaminy E. Korzystne jest podawanie 1-2 razy w tygodniu ryb, np. łososia i halibuta, które są bogate nie tylko w kwasy tłuszczowe nienasycone z rodziny n-3 i n-6, ale zawierają także witaminę D.

Problemem w przestrzeganiu diety z wykluczeniem jaj może być dobór produktów. Wiele produktów spożywczych, takich jak makarony, ciasta, pieczywo cukiernicze, w tym precle, krakersy, herbatniki, biszkopty, majonez, lody, budyń, wędliny, pasztet, panierka, placki, racuchy, sosy czy pierogi może zawierać dodatek jaj świeżych lub w postaci suszu jajecznego.

Aby uniknąć błędów:

  • należy dokładnie czytać informacje żywieniowe na etykiecie tym bardziej, że receptury wielu produktów stale ulegają zmianom
  • uzasadnione jest przy zaleceniu przez lekarza diety bezjajecznej korzystanie z poradnictwa dietetycznego. Rozmowa z dietetykiem ułatwia właściwy wybór produktów. Specjalista doradzi również, jakimi produktami można zastąpić jaja w diecie. Podpowie, w jaki sposób przygotować np. ciasto makaronowe, naleśnikowe czy drożdżowe bez jaj.

Przykładowy jadłospis dla dziecka w wieku 2-3 lat z alergią na białko jaja

I śniadanie

kakao na mleku, pieczywo, szynka wołowa, pomidor

  • mleko 2% tłuszczu (220-250 ml)
  • kakao (łyżeczka = 5 g)
  • miód naturalny (łyżeczka = 5 g)
  • pieczywo (kromka = 20 g)
  • masło (łyżeczka = 5 g )
  • szynka wołowa (plasterek -=15 g)
  • pomidor bez skórki w plasterkach (15 g)

II śniadanie

jogurt naturalny z truskawkami

  • jogurt naturalny (małe opakowanie 120 g)
  • truskawki (4 sztuki =50 g)
  • wanilia do smaku

Obiad

Zupa

barszcz czerwony z ziemniakami i koperkiem (250 ml)

  • włoszczyzna (50 g)
  • ziemniaki (sztuka = 70 g)
  • koperek (szczypta)
  • jogurt naturalny (łyżka = 20 g)

II danie

kasza jaglana, mięso z królika w warzywach, fasolka szparagowa, kompot

  • kasza jaglana (2 łyżki po ugotowaniu = 30g)
  • mięso z królika (50 g)
  • włoszczyzna (łyżka = 25 g)
  • olej rzepakowy (łyżeczka = 5 g)
  • natka pietruszki (szczypta)

warzywa gotowane:

  • fasolka szparagowa (łyżka = 25 g)
  • olej z pestek winogron (łyżeczka = 5 g)
  • kompot owocowy (filiżanka = 150 ml)

Podwieczorek

sałatka owocowa

  • winogrona (5 kulek = 50 g)
  • morela (sztuka = 100 g)

Kolacja

kaszka wielozbożowa na mleku z musem owocowym

  • mleko modyfikowane (220-250 ml)
  • kaszka wielozbożowa (3 łyżki = 20 g)
  • przecier z malin (2 łyżki - 35 g)

Do picia w ciągu całego dnia: woda źródlana, naturalna woda mineralna.

Wartość odżywcza diety:

  • wartość energetyczna = 1100 kcal
  • białko ogółem = 40 g
  • tłuszcz = 38 g
  • węglowodany ogółem = 160 g
  • żelazo (Fe) = 14 mg

Piśmiennictwo:

1. Ronald E Kleinman, red.: Pediatric nutrition handbook. Wyd. 4., Elk Grove Village, IL, American Academy of Pediatrics, 1998.
2. Engelmann M.D., Davidsson L., Sandstrom B. i wsp.: The influence of meat on nonheme iron absorption in infants. Pediatr. Res,, 1998; 43: 768-773.
3. Kaczmarski M.: Alergie i nietolerancje pokarmowe. Warszawa, Sanmedia, 1993.
4. Michaelsen F.K., Weaver L., Branca F., Robertson A.: Feeding and nutrition of infants and young children: Guidelines for the WHO European Region, with emphasis on the former Soviet countries. WHO Regional Publications, European Series, No, 87. 2003.
5. Monte C.M., Giugliani E.R.J.: Recommendations for the complementary feeding of the breastfed child. J. Pediatr., 2004; 80 (supl 5): 131-141.
6. Rudzki E.: Alergia pokarmowa. Cz. IV – Jaja kurze. Post. Dermatol. Alergol., 2007; 24: 6, 271-273.
7. Siepka E., Bobak L., Trziszka T.: Frakcjonowanie żółtka w celu pozyskiwania preparatów wzbogaconych w substancje biologicznie aktywne. Żywn. Nauka Technol. Jakość, 2010; 6 (73): 158-167.
8. Sicherer S.H., Sampson H.A.: Food allergy. J. Allergy Clin. Immunol., 2006; 117 (supl. 2): 470-475.
9. Venter C., Arshad S.H.: Epidemiology of food allergy. Pediatr. Clin. North Am., 2011; 58 (2): 327-349.
10. Zielińska I., Czerwionka-Szaflarska M.: Leczenie dietetyczne w chorobach alergicznych. Pediatr. Współcz. Gastroenterol. Hepatol. Żyw. Dziec., 2010; 12 (2): 126-129.
21.03.2016
Zobacz także
  • Uczulenie na żółtko jaja kurzego
  • Uczulenie na białko jaja kurzego
  • Jak zapobiegać alergii na pokarmy
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta