Co to jest kaszel?
Kaszel jest mechanizmem obronnym i jednocześnie jednym z ważnych objawów, który może wskazywać na zajęcie układu oddechowego. Jego zadaniem jest oczyszczanie krtani, tchawicy i dużych oskrzeli z: wydzieliny, ciał obcych oraz mikroorganizmów. Należy podkreślić, że kaszel sam w sobie nie jest chorobą, ale objawem klinicznym, który może być spowodowany przez różne choroby, ale może też być zjawiskiem fizjologicznym (patrz dalej).
Czym jest spowodowany kaszel?
Odruch kaszlowy jest złożonym procesem, który zachodzi wskutek podrażnienia gałązek nerwu błędnego (jeden z nerwów czaszkowych) przez receptory kaszlowe znajdujące się w obrębie całego układu oddechowego. Receptory te są pobudzane przez: bodźce mechaniczne (ciało obce, wydzielina w drogach oddechowych), chemiczne (np. dym tytoniowy [!!!], zanieczyszczenia środowiska) lub fizyczne (np. zimne powietrze).
Koniecznie trzeba podkreślić, że w grupie dzieci zdrowych kaszel jest zjawiskiem normalnym i fizjologicznym. Zdrowe dzieci mogą kasłać nawet kilkanaście razy na dobę, a u 5% populacji obserwuje się regularnie pojawianie się kaszlu w godzinach nocnych.
Jakich badań wymaga kaszel?
Ostry kaszel, towarzyszący infekcji kataralnej nie wymaga wykonywania żadnych badań. Zwykle ma on związek z uszkodzeniem nabłonka oddechowego przez wirusy i jest wynikiem podrażaniania przez wydzielinę i mikroorganizmy receptorów kaszlowych. Również, co warto podkreślić, badań nie wymaga tzw. kaszel poinfekcyjny trwający u dzieci ponad 3 tygodnie. Oczywiście kaszel może być jednym z objawów, np. zapalenia płuc, ale wówczas towarzyszą mu inne objawy, takie jak: gorączka, przyspieszone oddychanie i u części dzieci ból w klatce piersiowej.
Utrzymywanie się kaszlu powyżej 8 tygodni wymaga zebrania dokładnego wywiadu oraz zbadania przez lekarza, który w zależności od podejrzewanej przyczyny zleca badania dodatkowe.
Podejrzenie kaszlu w przebiegu zakażenia pałeczką krztuśca, np. w wywiadzie kontakt z osobą chorą, wymaga wdrożenia diagnostyki.
Podstawowym badaniem, które wykonuje się u kaszlących dzieci jest zdjęcie przeglądowe klatki piersiowej. Pozwala ono na rozpoznanie zmian zapalnych w tkance płucnej. Pozostałe badania, w tym oceniające czynność układu oddechowego (np. spirometria) zleca się w określonych przypadkach, np. podejrzenia astmy.
Co należy robić w przypadku pojawienia się kaszlu?
Przede wszystkim należy przyjąć postawę wyczekującą. Zwykle w drugim tygodniu choroby dróg oddechowych ostry kaszel zmniejsza swoje nasilenie i częstotliwość. Jeżeli objawy przedłużają się, a przede wszystkim nasilają, należy się skonsultować się z lekarzem. Stosowanie leków przeciwkaszlowych bez konsultacji z lekarzem zasadniczo nie jest wskazane, chociaż łagodnie działające preparaty, które można kupić bez recepty w aptece, mogą zmniejszyć objawy u niektórych dzieci. Ponieważ kaszel jest odruchem obronnym, to jego hamowanie, a szczególnie u dzieci z kaszlem wilgotnym może być niekorzystne i przedłużać czas ustępowania objawu.
Kaszel w pytaniach i odpowiedziach
Częste zachorowania i utrzymujący się kaszel »Kaszel i ból gardła - czy to zapalenie oskrzeli? »
Typowe objawy astmy »
Przyczyny uporczywego kaszlu u 17-latki »
Inhalacje – kiedy warto je robić i dlaczego? »
Nawracające zapalenia oskrzeli u dzieci »
Częste zapalenia płuc»
Krztusiec – zaraźliwość i postępowanie po zakażeniu »