Czy szczepienia są bezpieczne?

Pytanie nadesłane do redakcji

Jestem mamą dwumiesięcznego synka, właśnie zbliża się termin kolejnych obowiązkowych szczepień i postanowiliśmy z mężem pogłębić naszą wiedzę na ten temat. Niestety, ku naszej trwodze, odkryliśmy wiele niepokojących opinii nt. dzisiejszych szczepionek, ich składu, częstotliwości podawania i zagęszczenia iniekcji w pierwszych latach życia dziecka. Co Państwo sądzicie na ten temat? Czy znają Państwo stanowisko pani prof. dr Marii Doroty Majewskiej, neurobiologa, która 25 lat pracowała naukowo w USA, a która jest zdecydowaną przeciwniczką większości szczepień? Będę wdzięczna za zdanie w tej dziedzinie, które jest dla mnie ważne – co Państwo sądzą nt. związków aluminium, które wprowadzono jako substytut rtęci/konserwantu, a które są podobnie groźne tak samo, jak wcześniejszy tiomersal (związek rtęci).

Odpowiedziała

dr n. med. Ewa Talarek
specjalista pediatra
Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie

Zanim jakakolwiek szczepionka (podobnie jest z lekami) zostanie zarejestrowana i dopuszczona do stosowania przeprowadza się badania oceniające zarówno skuteczność, jak i bezpieczeństwo. W trakcie ich realizacji szczepionkę podawaje się dużej liczbie dzieci lub dorosłych w zależności od przeznaczenia – kilku, kilkunastu lub nawet kilkudziesięciu tysiącom osób. Po wprowadzeniu szczepionki nadal trwa monitorowanie bezpieczeństwa. Polega ono między innymi na zgłaszaniu i rejestrowaniu wszystkich sygnałów dotyczących ewentualnych niepożądanych odczynów poszczepiennych, tzn. niepożądanych zdarzeń mających związek czasowy ze szczepieniem. W przypadku możliwego związku przyczynowo-skutkowego przeprowadza się badania, mające na celu sprawdzenie hipotezy, że dana szczepionka może wywołać określoną chorobę. Jeśli nie można takiego związku wykluczyć, szczepionkę się wycofuje.

Tiomersal (etylen rtęci), zawarty w niektórych szczepionkach jako konserwant, jest w ciągu kilku dni wydalany i nie kumuluje się w organizmie. W latach 90. XX w. pojawiły się sugestie, że może on niekorzystnie działać na rozwój układu nerwowego i tiomersal wycofano z większości szczepionek. Przeprowadzono jednak wiele badań, które nie potwierdziły toksycznego wpływu tiomersalu. W razie obaw (chociaż nie znajdują one potwierdzenia naukowego) można wybrać szczepionki, które go nie zawierają. Spośród stosowanych obecnie w Polsce u niemowląt szczepionek tiomersal zawiera szczepionka DTP, można ją zastąpić np. szczepionką Infanrix.

Związki glinu (wodorotlenek, siarczan lub fosforan) zawarte w niektórych szczepionkach nie służą jako konserwant, ale jako adiuwant. Adiuwanty to substancje sprawiające, że szczepionka dłużej utrzymuje się w miejscu podania lub okolicznych węzłach chłonnych. Przedłuża to kontakt antygenów szczepionkowych z komórkami układu odpornościowego, dzięki czemu odpowiedź poszczepienna jest lepsza. Szczepionki zawierające glin wywołują wcześniejszą, mocniejszą i dłużej trwającą odpowiedź immunologiczną. Związki glinu mogą powodować przemijające miejscowe odczyny poszczepienne (bolesność, zaczerwienienie, obrzęk w miejscu podania) lub reakcje nadwrażliwości.

Nagromadzenie szczepień w pierwszych 2 latach życia dziecka wynika po pierwsze z konieczności wytworzenia u dziecka odporności na niektóre choroby jak najwcześniej, od pierwszych miesięcy życia, a po drugie z konieczności podawania kilku dawek tej samej szczepionki w celu pełnego uodpornienia. Udowodniono jednak, że nie jest to nadmiernym obciążeniem dla układu immunologicznego. Liczbę iniekcji (a także liczbę antygenów) można ograniczyć, stosując nowoczesne szczepionki skojarzone – pięcio- czy sześciowalentne, ale niestety nie są one refundowane.