Pytanie nadesłane do redakcji
Czy podczas karmienia piersią można spożywać surowe mięso i ryby? Czy matka chorująca na toksoplazmozę lub zakażona listeriozą może zarazić dziecko, karmiąc je piersią?
Odpowiedź
Zgodnie z aktualnymi zaleceniami amerykańskimi spożywanie ryb w ciąży oraz przez kobiety karmiące piersią powinno zostać ograniczone. Jednak nie ze względu na możliwe skażenie bakteriami czy pierwotniakami, ale ze względu na rtęć występującą w rybach w dużych ilościach (w stosunku do innych pokarmów).
Powszechnie wiadomo, że ryby są głównym źródłem kwasów tłuszczowych omega-3 (zwłaszcza DHA i EPA), ważnych dla rozwoju mózgu i wzroku dziecka. Ryby są także cennym źródłem białka, witaminy D i innych ważnych składników odżywczych. Z drugiej strony, niektóre rodzaje ryb mogą zawierać groźne zanieczyszczenia pochodzące ze środowiska, takie jak np. rtęć. W dużych dawkach, ten metal ciężki jest szkodliwy dla rozwijającego się mózgu i układu nerwowego dziecka.
Skąd się bierze rtęć w rybach? Głównym źródłem rtęci w środowisku jest spalanie węgla. Kiedy rtęć dostanie się do wody, bakterie mogą przekształcić ją w groźną, praktycznie nieusuwalną z organizmu postać metylortęci. Ryby wchłaniają metylortęć z wody, żyjąc w niej, a także wraz z pożywieniem. Metylortęć wiąże się ściśle z białkami mięśni ryb i pozostaje tam pomimo gotowania czy smażenia. W efekcie prawie wszystkie ryby i skorupiaki zawierają niewielkie ilości rtęci, ale duże ryby drapieżne gromadzą jej najwięcej. Dzieje się tak, dlatego, że drapieżniki zjadają inne ryby i gromadzą zawartą w nich rtęć. Im wyżej w łańcuchu pokarmowym znajduje się ryba tym więcej rtęci gromadzi.
Ponieważ mleko matki jest bogate w kwasy omega-3, niezbędne dla niemowlęcia, pochodzące ze spożywanych przez nią pokarmów, większość ekspertów uważa, że kobiety karmiące powinny spożywać ryby. Niemniej jednak trzeba wybierać wyłącznie te gatunki, które są bezpieczne. Poniżej podaję kilka wskazówek FDA oraz EPA (amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków oraz Agencja Ochrony Środowiska), dotyczących spożywania ryb.
Wskazówki
- Unikaj spożywania rekina, miecznika, makreli*. Ryby te zawierają najwięcej rtęci.
- Kobiety karmiące mogą jeść do 2 średnich porcji ryb i skorupiaków o najniższych stężeniach rtęci tygodniowo. Należą do nich: krewetki, śledź, tuńczyk, pstrąg, sardynka, łosoś, dorsz i sum. Konserwy rybne należy spożywać najwyżej raz w tygodniu.
Listeria to drobnoustroje, które znajdują się w glebie, wodzie i kale zwierząt. Ludzie zwykle zakażają się przez spożywanie surowych warzyw, które zostały skażone zanieczyszczonym obornikiem wykorzystywanym jako nawóz, skażonego mięsa lub niepasteryzowanego mleka i jego przetworów np. miękkich serów. Listerioza u kobiety ciężarnej może być przyczyną zakażenia płodu przez łożysko, natomiast karmienie piersią jest bezpieczne i nie przyczynia się do zakażenia dziecka.
Podobna sytuacja dotyczy toksoplazmozy. Jak dotąd nie udokumentowano przeniesienia toksoplazmozy z mlekiem ludzkim. Teoretycznie, takie zarażenie jest możliwe (np. karmiąca ma spękane i krwawiące sutki w ciągu 1-2 tygodni po ostrym zakażeniu, gdy Toxoplasma gondii krąży jeszcze we krwi), jednak prawdopodobieństwo przeniesienia toksoplazmozy za pośrednictwem karmienia piersią jest bardzo małe.
Tabela. Porównanie wartości energetycznych różnych rodzajów tłuszczów spożywczych oraz zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych w przeliczeniu na łyżkę stołową tłuszczu | ||||
---|---|---|---|---|
Rodzaj tłuszczu | Wartość energetyczna (kcal) | Omega-3 (mg) | Omega-6 (mg) | Stosunek 3/6 |
olej z łososia | 123 | 5182 | 302 | 17,16 |
olej z wątroby dorsza (tran) | 123 | 2811 | 254 | 11,07 |
olej ze śledzia | 123 | 1926 | 195 | 9,88 |
olej z sardynek | 123 | 3688 | 513 | 7,19 |
olej z pachnotki | 120 | 8960 | 1680 | 5,33 |
olej lniany | 120 | 7980 | 2240 | 3,56 |
masło bezwodne | 112 | 185 | 288 | 0,64 |
olej rzepakowy niskoerukowy | 124 | 1302 | 2842 | 0,46 |
olej z gorczycy sarepskiej | 124 | 826 | 2146 | 0,38 |
olej z orzechów włoskich | 120 | 1414 | 7194 | 0,20 |
olej sojowy | 120 | 925 | 6936 | 0,13 |
olej z zarodków pszennych | 120 | 938 | 7453 | 0,13 |
domowy smalec z dodatkiem oleju roślinnego | 115 | 141 | 1242 | 0,11 |
oliwa z oliwek | 119 | 81 | 1067 | 0,08 |
olej sojowy utwardzony | 120 | 354 | 4746 | 0,07 |
masło shea | 120 | 41 | 666 | 0,06 |
majonez (z oleju sojowego i kartamusowego) | 99 | 414 | 7176 | 0,06 |
przemysłowy smalec z dodatkiem oleju roślinnego | 115 | 128 | 2317 | 0,06 |
olej słonecznikowy >70% kwasu oleinowego | 124 | 27 | 505 | 0,05 |
olej z otrębów ryżowych | 120 | 218 | 4542 | 0,05 |
mieszanina margaryny z masłem | 102 | 103 | 2162 | 0,05 |
masło kakaowe | 120 | 14 | 381 | 0,04 |
olej słonecznikowy utwardzony | 120 | 122 | 4801 | 0,03 |
olej palmowy | 120 | 27 | 1238 | 0,02 |
olej kukurydziany | 120 | 95 | 7888 | 0,01 |
Źródło: Wikipedia, zmodyfikowane. |
Piśmiennictwo:
Babycentre. What can I eat and drink when I'm breastfeeding?CDC Breastfeeding. Toxoplasmosis.
Mayo Clinic. Pregnancy nutrition: Foods to avoid during pregnancy
Patient information: Maternal health and nutrition during breastfeeding (Beyond the Basics) UpToDate.
Wikipedia. Kwasy tłuszczowe omega-3.
Zobacz także
Jak się odżywiać w czasie karmienia piersią? »Dieta mamy karmiącej piersią – wskazania i przeciwwskazania »
Karmienie piersią - fałszywe opinie i przesądy »
Dieta Dukana a karmienie piersią »
Dieta alternatywna u kobiet karmiących piersią »
Czy w okresie karmienia piersią mogę jeść migdały? »
Toksoplazmoza u matek karmiących piersią »
Dieta matki karmiącej - jak wrócić do figury »
Jakimi produktami zastąpić nabiał w codziennej diecie? »
Co to jest AZS? Jaką dietę powinnam stosować karmiąc piersią? »